Жиҳодий сайтларнинг ишини кузатиб, уларда кўп учрайдиган жиддий камчилик менинг эътиборимни тортди.
Масалан, кўпинча сайт мухлислари “ҳозир фалон ёки фалон жойда жиҳод фарз айн эмасми?” деб, савол беришади. Админ ҳам “жиҳод барча жойда фарз айн, чунки ҳозирда босқинчиларни даф қилиш ва Аллоҳ субҳанаҳу таолонинг қонуни ўрнатиш учун мужоҳидларда куч етишмаяпти”, – дейди.
Сўнг биродарларга замонавий шароитда Жиҳодни олиб бориш услуб ва йўллари ҳақида аниқ тушунча берилмасдан, бирданига қурол-аслаҳа билан таништиришга ўтиб кетилмоқда. Шундай бир тасаввур пайдо бўлади-ки, жиҳод фарзлигини билгандан сўнг мусулмон керакли кийимларни олиб, “жиҳодга чиқиши” керак, яъни географик жиҳатдан мужоҳидларнинг бирон-бир гуруҳига қўшилиши лозим.
Бугунги кунда дунёнинг барча ерида барча мусулмонга жиҳод фарз айн бўлганлигини кўпчилик англаб етди. Албатта, бу илм тўғри жиҳодий ақидани шакллантириш учун фойда беради, айниқса ҳозирда турли-туман муржиа тоифалар ушбу асосларни ўзгартириш устидан ишлаб турганда. Лекин ҳозир мен жиҳоднинг бошқа тарафи ҳақида гаплашмоқчиман, яъни Аллоҳинг йўлидаги урушда иштирок этишни қарор қилган ҳар бир мусулмон эга бўлиши лозим замонавий ҳарбий назария мавзусини ёритмоқчиман. Кўпчилик биродарларимизнинг жиҳод ҳақида тасавурлари сайтларимизда чоп этилаётган видеоролик ва расмлар орқали шаклланган: қуролли соқоли ўсган биродарлар, тоғ ва шу каби… Шунинг учун замонавий жиҳод назариясининг уламоси ва уни амалда оширган шайх Абу Мусъаб Сурийнинг баъзи фикрларини қайтариб ўтмоқчиман.
Ўзининг йирик “دعوة المقاومة الإسلامية العالمية” (“Умумжаҳон исломий қаршиликка даъват”) ишида шайхниг таъкидлашича, охирги бир неча ўн йилликда жиҳод икки давлат қўшинининг урушини эмас, балки “чирики” (партизан) уруши кўринишида бўлган.
Шунингдек, у амалда учратган чирики (партизан) жиҳодининг 3 та асосий турини таҳлил қилди, бу:
– Хуфёна жиҳодий ташкилотлар фаолияти (яъни давлат қўшини бошқарув туридаги ташкилот), масалан 1970-1980 йилларда Суриядаги “Жанговар авангард” жамоаси.
– Очиқ жабҳалар (фронтлар) жиҳоди, масалан Афғонистонда, унга советлар бостириб кирганда, Чеченнинг биринчи урушида.
– “Якка” шахслар жиҳоди – йирик жамоалар билан жисмоний боғланмаган кичик гуруҳларнинг (бир кишидан бошлаб 3-4 кишигача) амалиётлари, масалан Саяндаги ГЭСнинг портлатилиши.
Ушбу 3 турни батафсил кўриб чиқамиз:
Бошқарувли хуфёна жамоатнинг жиҳоди
Ўтган асрнинг 60 йилларидан 2004 йилгача бўлган жиҳоднинг умумжаҳон тажрибасини таҳлил қилиб, Абу Мусъаб йирик бошқарувли хуфёна жамоат замонавий шароитда жуда ҳам самарасиз тизим бўлиб, мужоҳидлар ундан воз кечиши ва жиҳоднинг кейинги икки турига эътиборини қаратиши кераклигини таъкидлайди. Узоқ муддатли дастурга, амир ва бўлимларга эга жамоа жиҳодни хуфёна амалга оширишнинг энг қулай ва табиий услубига ўхшайди: у бир жойда ғоя, тарғибот, стратегия, тактика, режалаштириш, маблағ ва шахсларни тарбиялаши жамлашга, яъни жиҳод учун зарурий вазифаларни бажаришга имкон берадигандек туюлади.
Умуман олганда, жиҳод фарзлигини англаган мусулмоннинг мантиқи уни ушбу ғояларга бошқаларни чақириб, даъват бошлаши ва шу даъват орқали ҳамфикрлари тўплаб, “жамоат” ташкил қилишга, сўнг уни кенгайтириш ва мустахкамлаш устидан ишлаш кераклигига чақиради.
Аммо бундай “ноқонуний” жамоат куфр махсус хизматларига жуда ҳам осон “ўлжа”га айланади. Хато ёки жамоатнинг бир аъзоси тўсатдан ушланиши сабабли бутун бир жамоатни инқирозига, ҳибс, қийноқ ва қатл қилинишликларга олиб келади. Даъват олиб бориб, уни хуфёна қилишнинг деярли иложиси йўқ. Махсус хизматлар эса бундай жамоати осон аниқлаб, у бирон-бир жанговар фаолият бошламасдан олдин, уни “зарарсизлантиради”.
Гуруҳда одам қанча кўп бўлса, бирон-бир аъзо томонидан хавфсизликнинг оддий талабларини бузиш эҳтимоли шунча кўпаяди ва бу бутун гуруҳнинг йўқолишига сабаб бўлади.
Шундай воқеалардан бири мужоҳодларнинг қўмондонлиги томонидан душман ичига муҳим топшириқни бажариш учун хуфёна гуруҳ жўнатилганда содир бўлган. Бу гуруҳ аъзосидан бири асосий топшириқ билан бирга маҳаллий зинокорларга қарши кураш бошлаган ва тезда бу сабабли ҳибсга олинган ҳамда йирик бир гуруҳни ўзи билан тортиб кетган.
Ўйламанглар-ки, бундай аҳмақона хатолар қандайдир жуда ҳам “савияси паст” биродарлар сабабли бўлади деб, оддий интизом ва буйруқларни бажармаслик орқали шу каби нохуш ҳодисалар етарлича содир бўлган.
Ҳар ҳолда, шайх Абу Мусъаб Сурий бундай хуфёна жамоатлар ташкил қилишни хато деб, ҳисоблайди.
Очиқ жабҳалар (фронтлар) жиҳоди
Жиҳоднинг навбатдаги тури – бу очиқ жабҳалар жиҳоди. Бу шундай ҳолат-ки, унда мужоҳидлар “партизан ҳудудлар”га эга бўлади, яъни уларнинг назорати остида аҳоли яшаш пунктлари бор ҳудудлар мавжуд бўлиб, улар ундан куч-қувватни жамлаш ва қайта тиклаш, тайёргарлик кўриш ва дам олиш учун фойдаланишади.
Бундай жиҳод тури, агар мавжуд бўлса, энг яхши ва душман устидан ҳарбий ғалабага олиб келадиган жиҳоднинг ягона тури тури ҳисобланади. Афсуски, бу ҳолатдаги жиҳод фақат мужоҳидларнинг кучлари душман кучларига муносиб бўлганда амалга оширилади, акс ҳолда бундай тактика оғир талофатлар ва мағлубиятга олиб келади, агарда ундан ўз вақтида воз кечилмаса.
Бу турдаги жиҳоднинг афзалликлари – мужоҳидлар ғалабага келишидан ташқари жуда кўп: очиқ даъватнинг имкони, янги мужоҳидларни жалб қилиш, уларга исломий ва ҳарбий таълим бериш, кенг режалар учун куч тўплаш.
Вазиристон, Мали, Суриядаги ҳолат асосан очиқ жабҳалар жиҳод турига эга. Шу билан бирга бу турдаги жиҳод ҳамма жойда ҳам қўлланилиш имкони йўқ ва биз жиҳоднинг учинчи тури – “якка шахслар” жиҳодини батафсил кўриб чиқишга ҳаракат қиламиз.
“Якка шахслар” жиҳоди
Бу жиҳод турнинг энг асосий афзаллиги – унинг юқори хавфсизлиги ва деярли барча жойда қўлланиши. Афғонистон, Сурия ёки Кавказга “йўл” қидиришга вақт сарфлашни ва шу сабабли ушланиш хавфида қолишнинг ҳожати йўқ. Якка жиҳод назариясини қабул қилиш учун мусулмон баъзи ўрнашиб қолган фикрлардан воз кечиши лозим. Шуни анлглаш керак-ки, жиҳодга қўшилиш учун мужоҳидларга қўшилиш шарт эмас.
Бунга бир нечта мисол келтирамиз:
Бир неча йил аввал Ингушетияда ёш мусулмон истиқомат қилган ва мунтазам равишда қўшни Шимолий Осетия ҳудудига кириб-чиқиб, якка ҳолда “қўпорувчилик” ҳаракатларини амалга оширган. Ҳудудни яхши билиш, эҳтиёткорлик унга узоқ вақт мобайнида катта ҳаражатларсиз ҳар-ҳил амалиётларни уюштиришга имкон берган.
Аммо ҳато фикрлар остида, у ўзининг фаолиятини жиддий ҳисобламасдан, Чечен тоғларидаги “ҳақиқий” жиҳодга интилган. Ўз орзусини амалга ошириб, у кўплаб “тоғ жангчилар”нинг бири бўлди, аммо Осетиядаги унинг фаолияти тўхтаб қолди.
Иккинчи мисол: Россиянинг бир ҳудудида бир нечта биродар жамоат тузишди. Бир неча йил тайёргарлик, қуролланишдан сўнг улар Кавказга йўл исташга тушишди. Улар ўрмонда юрадиган кавказлик мужоҳидларга қўшилса ҳам, бундай одамларда эҳтиёж кам бўлади, аммо Кавказдаги ҳар бир амир россиялик кофирларга ичидан, яъни улар кутмаган жойдан зарба бериш ҳақида орзу қилади.
Шунингдек, Вазиристонга келиб, таълимдан ўтган деярли ҳар бир мужоҳид орқага қайтиб, туғилиб ўсган ва яхши таниган жойида жиҳодий фаолият олиб боришни орзу қилиб қолади, аммо баъзи сабаблар туфайли буни амалга ошириш қийин бўлмоқда. Аммо алоқага чиққан биродарларга: “биродар ўша жойда фаолият олиб боринг”, – дейилса, ушбу юқорида айтилган ҳато фикрлаш остида улар бу таклифни ҳақир санашади.
Биринчидан, “якка” мужоҳид ҳар бир мусулмон каби ғоявий тайёр бўлиши лозим. У доимо тўғри ақидани, яъни салафи солиҳ аждодларимиз ақидасини ўрганиши керак, чунки шайтон ақидани бузишга ҳаракат қилади, илмсиз эса адашиб кетиш жуда осон. Сенинг жиҳодингдан қандай фойда бўлади, агарда сен ақидангда соф тавҳиддан муржиа, ҳавориж ёки шиялар томонга оғиб кетсанг?
Иккинчидан, мусулмон жамоатсиз ва у ниқобланишга мажбур бўлганда, шахсий ибодатларига хос эътибор қилиб, қалбини ва тилакларини Аллоҳга қаратиши, Уни кўп зикр этиши лозим.
Учинчидан, у жойлашган минтақада жиҳоднинг умумий стартегиясини билиши ва тушуниши лозим, чунки бу билан мужоҳид тўғри тактика танлаб олиши ва амалиётдан бўлган фойда ёки зарарни тўғри баҳолаши мумкин.
Тўртинчидан, Шариат доирасида фаолият юритиш учун у жиҳод фикҳидан ҳам хабардор бўлиши керак.
Бешинчидан, у тезкор фаолият қоидалари, айниқса хавфсизлик соҳасидаги талабларни ўрганиб чиқиши лозим. Шунингдек, ўйлаган режаларини амалга ошириш учун у ўзининг имкониятларини тўғри баҳолаб чиқиши керак.
Давоми бор, иншааллоҳ…
