Грознийдан чиқиш жуда машаққатли бўлди, мужоҳидлар сони 3000дан ошиқ, энг катта хато Грознийнинг бош раҳбарияти рухсати билан, ҳамма гуруҳларнинг бир вақтда йўлга чиқиши бўлди. Бу билан улар русларга мужоҳидлар шаҳардан чиқаётганлиги белгисини беришди, улар ҳам ўз навбатида маҳаллий жойни миналаштиришди.
Грознийдан чиқишни Шомил ва Арби бошқаришди. Улар мужоҳидлар чиқиб кетадиган жойларга қўриқчи гуруҳлар қўйишди. Улар бундай қилиб, душманнинг эътиборини бу жойга қаратмасликлари керак эди. Руслар мужоҳидлар чиқиб кетадиган йўлни фаҳмлаб, айнан шу жойларни миналаштиришди ва тайёргарлик қилиб кута бошлашди.
Мужоҳидлар чиқишни бошлаши билан миналар портлай бошлади. Шомил минада портлаб жароҳат олди, унинг ноиби Хункарпошша, Грознийнинг бош қўмондони Асламбек минамёт снарядидан ҳалок бўлишди. Мужоҳидларнинг олган ахбороти тўғри эмас эди. Уларнинг олган хабарига кўра йўллар фақат ўтказгичли миналар билан миналаштирилган. Биродаримиз йўллардаги қорларни олиб, ўтказгични топиб миналарни зарарсизлантирди, аммо у ерда босганда портлайдиган миналар ҳам қўйилган экан. Биродарлардан бири минада портлади, унинг ёнидагилар ярадорни олишиб йўлда давом этишди. Ҳаммаси тушунарли, бутун майдон босганда портлайдиган миналар билан тўла. Жароҳатланганларни олиб, йўлда давом этилди. Сон жиҳатидан кўп бўлган катта гуруҳни тўхтатиш қийин. Шомил йўлида давом этди, унинг гуруҳидан бир неча одам минада портлаб кетди. Бошқа биродарлар ёрдамга келишганда улар ҳам портлаб кетишди. Шомил мина майдонидан ўтиб, йўлни тозалагани 20-30 та кўнгиллиларни сўради. Ҳамма жим, ҳеч ким жавоб бермади. Шунда Шомил айтди: «Ҳалокатли талофатнинг олдини олиш учун бу жуда ҳам зарур». Барибир ҳеч ким жавоб бермади. У айтди: «Мен сизлар билан бораман». У биринчи гуруҳда 30 та мужоҳид билан бирга эди. Вазият ундан шуни талаб қиларди. Кўпчилик эътироз билдирди: «Қўмондон бўла туриб, нимага биринчи кетди» деб, унда бошқа илож йўқ эди.
Шомил минада портлагандан кейин, тартибсизлик бошланди, у одамларни тартибга чақирди. Улар йўлни давом эттиришга мажбур эдилар, тонг отгунча бу ердан чиқиб кетиш керак, акс ҳолда иш бундан баттар бўлади. Жоҳар Дудаевнинг қариндоши Лечи иккита минада портлаб ҳалок бўлди, шундан кейин минани босиб Хункарпошша ҳалок бўлди. Йўллар тозаланиб, Грознийдан чиққан мужоҳидлар Ермоловка қишлоғига киришди. Руслар қишлоққа артиллериядан зарба беришди. Кейин улар бошқа қишлоққа киришди, кейин учинчисига, тоғли ҳудудларга етиб олгунча шу тариқа давом этди.
Бизга амирлар орасида жароҳатланганлар ва ҳалок бўлганлар бор, деган хабар келди. Бу ҳолат ёрдамга трактор ва юк машиналарини жўнатишимизни талаб қиларди. Хаттобнинг 40 та юк машина ва тракторларда ўқ-дори, озиқ-овқат билан келаётганини эшитган мужоҳидларнинг кайфияти кўтарилиб кетди. Бу хабардан руҳланиб кетган кўп биродарлар улар билан учрашмагунимизча юришдан тўхтамаймиз дейишди.
Бу вақтда мен юк машиналарини йиғиб, улар тарафга йўл олдим, йўллар қорли, юриш қийин, биз 100 та мужоҳид эдик. Мен Шомилдан:
— Сизларга ёрдам керакми? — деб сўрадим.
— Биз кўпчиликмиз, ҳеч нарса керак эмас, қурол ва ўқ-дориларимиз етарли деб жавоб берди. Кейинроқ яна сўрадим, бу гал:
— Вазият оғир ёрдам беринглар дейишди.
Мен 250 та мужоҳидни йиғдим, қурол ва ўқ-дориларни тайёрлаб йўлга чиқдик. Машиналар қорда тиқилиб, юролмай қолди, тракторларга боғланган чаналарни ҳам тайёрлагандик. Ярим йўлга етганда тракторлар ҳам ботқоққа ботиб қолди, биз йўлда давом этдик. Аллоҳнинг душманлари бизга пистирма тайёрлаб қўйган экан, йўлда учта мужоҳид бизга қўшилиб сафнинг олдида кетаётган эди, улар пистирмага тушиб қолишди, уларни отиб ташлашгандан сўнг, руслар қочиб кетишди. Эртасига биз бу жойга келиб, ўқ гилзалари, қон излари, машина изларини кўриб, бизни пистирма кутганлигини тушундик. Биз йўлни ўзгартириб, ўрмоннинг орасидан олиб ўтадиган йўл томонга ҳаракат қила бошладик. Кесиб ўтмоқчи бўлиб турганимизда, бомбардимон бошланди, 7 киши ҳалок бўлди, 15 киши яраланди, чекинишга мажбур бўлдик. Шомил ва биродарлар бор қишлоққа яқинлашганимизда, бошланган йўналишни якунлаш учун Рамзанни жўнатдим, ўзим қолган биродарлар билан кетдим.
Кечга бориб биз ва русларнинг ўртасида жанг бошланди. Биз танк ва бир неча машиналарга ҳужум қилдик, биздан ярадорлар ва ҳалок бўлганлар бор эди. Дастлабки ҳолатимизга қайтишимиз қийин бўлди. Шомил ва биродарлар бизга ярим кечаси келиб қўшилишди. Ҳамма оч, совуққа чидаб бўлмасди, емиш етарли миқдорда олинмаганлиги сабабли, икки кун овқатланмадик. Шомил эрталаб келиб айтди, улар ҳам русларга дуч келишибди. Кейин биз яна 4 кун юрдик. бизда ҳеч қандай емиш йўқ, йўлда сув ичиб, қор едик. Бу жуда машаққатли сафар эди.
Мужоҳидлар кўтариб кетаётган, яраланган Шомилни кўриб йиғладим, у эса аксинча яхши кайфиятда эди, кулиб деди: «Руслар менга совға қилишди. Иншааллоҳ яна мина майдонидан ўтиш керак бўлса, бу сафар мужоҳидларга йўлни очиш осон бўлади». Мен унинг аҳволидан қаттиқ сиқилдим, елкамда кўтариб кетаётганимда ҳам ҳазиллашиб: «Биламан мен яраланганим учун кўтариб кетяпсан, лекин билиб қўй, сен яралансанг мен кўтармайман» – деди ҳазиллашиб.
Алҳамдулиллаҳ, биз Шатойга етгунча юрдик, у ерда бизни Яъқуб ва Абул Валидлар озиқ-овқат тайёрлаб кутиб туришганди. Улар мужоҳидларни кутиб олишди ва биз жабҳадаги ўрнимизни эгалладик.
Грознийдан чиқишда мана шундай вазият бўлганди.
Шатой ғоридаги воқеалар
Шатойнинг бир ғорида 27 та мужоҳид бор эди, 7 та ёки 8 таси ташқарига чиққан, 17 таси ичкарида бўлган, улар ҳаммаси жароҳатланганлар эди. Бу ерларга рус қўшини келиб, уларга дуч келган ва ҳаммасини отиб ташлаган. Уларнинг кўпчилиги ёрдамга келган ансор биродарлар эди. Ғорда хорижий мужоҳидлардан Абу Ҳамза Жазоирий, Абу Ҳамза Яманий, Маъсуд Британий, Абу Мусаб Туркий, Икрима Сурий ва Ясин Боснийлар бор эди. Аллоҳдан уларнинг шаҳодатини қабул қилишини сўраймиз.
Кароматлар
Биродарларнинг қамал қилинган Грознийдан, қуршовга олинган Шатойдан чиқиб кетишлари буюк Аллоҳнинг каромати ва катта ҳадяси эди.
Қуршовдалигимизда мен ҳар дақиқада душманга ғалаба бермагин деб, Аллоҳга ёлбордим. Аллоҳим душманим қувонмасин, шаҳодатни бошқа жойда бергин деб сўрадим. Бир шаҳиддан мушкни ҳидлаганимни эслайман, буни бошқа биродарлар ҳам ҳидлашди.
Шатойдан чиқаётган иккинчи гуруҳни Ҳамзат Гелаев, Рамзан, Арби ва Довудлар бошқаришди. Улар Шатойдан Урус-Мартан томонга юришди. Мужоҳидлар Урус-Мартан яқинидаги тоғ олди ҳудудигача келишди. Рамзан ва Арби бошчилигидаги 20 та киши, разведка учун йўлга чиқишди. Улар қийинчиликсиз Саади-котар қишлоғига кириб келишди. Улардан кейин, шу йўл билан иккинчи гуруҳ йўлга тушди. Аммо уларга тўсатдан ўқ узиша бошлашди. Улар дарё бўйлаб бир ярим соат юришди. Кейинги 100-200 та мужоҳидлар гуруҳи рухсатсиз, ўз ҳолича йўлга чиқишди, уларга ҳам ўқ узиша бошлашди, уч киши ҳалок бўлди, кўпчилик жароҳатланди, улар ҳам ўз навбатида русларга қараб ўқ уза бошлашди.
Руслар бу йўлдан мужоҳидлар кетаётганини билиб, бутун кучларини ва гуруҳларини шу тарафга йиға бошлашди, биринчи гуруҳдан кейин йўлга тушган гуруҳ пистирмага ва русларнинг миналарига тушиб қолишди. Ўртада қаттиқ жанг бошланди, Аллоҳнинг душманлари катта талофат кўрди, аммо биздан ҳам ўлдирилган ва яраланганлар кўп эди.
Саади-котар қишлоғи, очиқ тоғ олди ҳудуди бўлиб, мужоҳидларни ҳамма томондан ўраб олишди. Қишлоқда 200 та мужоҳид бор эди, қолганлар тумандан чиқиб кетишди.
Саади-котар ғазотида (уни Комсомолское ҳам дейишади) жуда кўп жароҳатланганлар бўлди, мужоҳидлардан камида 240 таси шаҳид қилинди. Бу воқеа мужоҳидларнинг руҳияти ва ишончига таъсир қилди. Биз бу фожеанинг такрорланишидан қўрқдик, чунки мужоҳидлар оз қолганди. Бунақанги кўп йўқотиш, уларнинг руҳиятига ёмон таъсир қилди. Улар қўлидан келганча ҳаракат қилишди, Аллоҳ хайрини берсин, аммо натижа шундай бўлди, биз ҳар қандай ҳолатда ҳам Аллоҳга ҳамд айтамиз.
