Кириш: Бугунги кунда мусулмонлар устидан ҳаво, денгиз ва чегараларнинг хавфсизлигига доир давлатлараро битимлар асосида, улар томонидан истихборот уруши кетар экан, бу саҳифаларда сизларнинг ҳаракатингизни бундай давлатлар битимлари ишлаб турган бир пайтда осонлаштириш учун баъзи фойдали маслаҳатларни беришга ҳаракат қиламиз.
Биринчи: Сафарга тайёргарлик.
Кийимлар:
Тик турган пайтда шимнинг тагидан пайпоқ кўриниб турадиган даражада калта шим кийманг. Шим пайпоқларни ёпиб туриши керак, махсус хизматлар “мултазим мусулмонлар” узун шим киймаслигини яхши билишади.
Кийимларнинг ранглари бир-бирларига мувофиқ келиши керак: шим кўйлакка, пайпоқ, галстукка икки оёқ кийим ва курткага.
Агар сиз футболка ёки шунга ўхшаш нарсаларни кийган бўлсангиз ва унда суратлар бўлса, уларнинг бошини ўчирманг ёки ёпманг, қандай бўлса шундайлигича кийинг ёки умуман кийманг.
Шу билан бирга ўзингиз билан қуш, ҳайвон ва одамларнинг расми бўла туриб, уларнинг бузилган, ўчирилган шакллари мавжуд халталарни кўтариб юрманг.
Шубҳали давлатларнинг кийимларини кийманг: Эрон, Покистон, Ироқ, Либия, Судан, Шимолий Корея, Куба ва шунга ўхшаш…
Ички кийимлар ҳам шу минтақада қандайлари кийиладиган бўлса, ўша шаклда бўлсин, масалан, шалвар бўлмасин, бу сизнинг исломга бўлган алоқангизни дарров ошкор қилади.
Биринчи мартадаёқ янги кийим кийманг. Баъзи одамлар бирдан бошдан оёқ янги кийим оладида, уни сафарда кияди. Кийимингиз аввал ҳам кийилган бўлгани афзал, чунки одамлар онгида, бутун умр қамийс кийиб, биринчи марта сафар учун оврупа кийими кийибди, деган фикр пайдо бўлмасин.
Агар бундан аввал шиппак кийиб юрган бўлсангиз, товонингизда ёрилишлар бўлади. Сафардан олдин бу ёрилганларни йўқотиш учун бир ҳафта пайпоқ билан туфлингизни кийиб юринг.
Кийилган кийим одамнинг ёшига тўғри келиши керак. Масалан, агар у 20 ёшли бўлса, унга ёшлар киядиган кийим кийиши, катта ёшга мувофиқ бўлган кийимни киймаслиги керак. Ёки аксинча, ёши катта кишилар ва айниқса арабларга ўхшаш бўлса, турли расмлари бўлган, башанг кийимни кийишлиги умуман тўғри эмас.
Соқол, мўйлов ва сочлар:
Соқолни сафарга чиқишдан анча олдинроқ олиш мақсадга мувофиқдир, то сафаргача соқол ўрнидаги тери қисм қуёшда қорайиб, табиий рангга кирсин.
Мўйловнинг қалинлиги, сочнинг узунлигига мувофиқ бўлсин. Одатда мўйлов сочга қараганда сийрак бўлади.
Соч учун сафарга кетишдан олдин албатта сартарошхонага боринг, буни бирор биродарларга топшириб юрманг, чунки у табиий кўриниши керак.
Соат, узук ва занжирлар:
Ўнг қўлга соат тақманг ёки умуман тақманг.
Кумушдан бўлган узукларни тақманг, тақсангиз тилла узук тақинг ёки умуман тақманг.
Агар сафарингиз занжир тақишни талаб қилса, кўриниб турадиган қилиб тақинг, кўйлакнинг тугмаларини охиригача қадаб олманг.
Парфюмерия:
Одатда биродарлар ишлатадиган атирларни ишлатманг.
Қуйидагиларнинг фарқини билинг:
Соқол олгандан кейин ишлатиладиган лосионга «After shave», деб ёзилган бўлади, уни фақат юзга суртилади, бошқа ерга эмас.
Одеколонларни фақат кийим ва танага ишлатилади.
Қўлтиқ остига шарикли дезодарантлар ишлатилади ёки спрейлар, ҳеч қачон одеколон ишлатманг.
Аёл ва эркакларга тегишли бўлган атирларни ажратинг. Агар сиз аёллар атиридан ишлатсангиз сизда муаммолар пайдо бўлиши мумкин.
Иккинчи: сафар учун ҳужжатлар.
Паспорт
Паспортлар уч даражага бўлинади:
“А” даражадаги паспорт, бирор давлат томонидан берилган ишлаб турган паспорт. Берилган давлат паспорт столида унинг барча санадлари бор, лекин барибир у тўғриланган.
“В”даражадаги паспорт. Бу бирор давлат томонидан берилган ва ишлаб турган паспорт. Паспорт столда санади йўқ ва тўғриланган.
“С”даражадаги паспорт – ясама паспорт.
Агар бирор кишига сафар учун “С” даражадаги паспорт берилса, олдин уни яхшилаб қараб чиқсин, агар бир кўришда унга ёқмаса, ишлатмасин, агар кўриниши меъёрда бўлса, уни ишлатса бўлади. Ҳеч кимни бу даражадаги паспорт билан чиқишга мажбур қилманг. Бу масалани шу одамнинг ўзи шахсан ҳал қилиши керак.
Битта паспортдан ошиғи билан сафарга чиқманг. Агар унинг зарурати бўлса, иккинчисини чемодан ичига яшириб, юкхонага топширинг. Ҳеч қачон қўлингизда олиб юрманг.
Заҳира паспортни яшириш йўллари кўп (махфийгоҳлар ҳақидаги мақолага қаранг). Энг камида яширишнинг икки усулини ўрганиб қўйинг.
Агар паспортингиздаги исм Муҳаммад Аббос бўладиган бўлса, бошқа ҳужжатларингиздаги (ҳайдовчилик гувоҳномаси, шахсий гувоҳнома, эмлангани ҳақида маълумотнома) исм ва фамилия бир хил бўлиши керак.
Агар бирор киши “В” ёки “С“ даражадаги бошқа давлат паспортини ишлатаётган бўлса, имкон қадар шу давлат ҳақида маълумотларни пухта ўрганиши керак. Энг камида ўша мамлакат тилини, баъзи манзилларни ва телефон рақамларни билиши керак. У яна энг камида асосий шаҳарларини, фуқоралар таркиби, презедентининг исми, мамлакат гимнини таний олиши, унинг муаммолари билан таниш бўлиши керак.
Агар сиз бировнинг паспортини олиб кетаётган бўлсангиз, уни конверт ичига солинг ва печатланган ҳолатда олинг ва уни олиб кетаётганингизга бирор изоҳ тайёрлаб қўйинг.
Муҳим изоҳ:
Бу масалаларда тезкор почталардан (DHL, UPS ва бошқа..) фойдалансангиз бўлади. Бу почталар ҳужжат ва паспортларни жўнатишга ихтисослашган. Лекин ҳужжатларни учинчи давлатларга, масалан, Миср, Саудия Арабистонига жўнатманг. Мисрда тезкор почта хатларини очиб кўришади ва олиб қўйишади. Бу почталардан Америка ва Европа давлатларига жўнатса бўлади (бу маълумотлар эскиган 11.09.2001 йилдан кейин ҳамма жойга ҳам ҳужжат жўнатиш қийин бўлиб қолган).
Йўлга олинадиган чипта:
Сафарга отланган одамнинг ўзи чипта сотадиган офисга бориб, ўзи сотиб олиши керак. Бундай ҳолатда табиийки, европача кийиниши, соқол олинган бўлиши, такаллуф лафзлардан, яъни “хайрли кеч, хайрли кун, раҳмат” каби лафзлардан фойдаланишликни унутмаслик керак. Бирор бир нарса сизни Исломга боғлиқ эканлигингизни билдирмаслиги керак.
Бирдан сафарни охирги нуқтасига қараб кетмаслик керак. Масалан агар бир киши Судандан Таиландга кетаётган бўлса, қуйидаги усулда кетиши лозим:
Хартумдан (Суданнинг пойтахти) кейинги нуқтагача, масалан Ларнакгача (Кипр) ёки қуйидагича:
Хартум – Ларнак – Хартум;
Кипрга бориб: Ларнак – Бангкок (Таиланднинг пойтахти) – Ларнак;
“Хартум“ ёзилган чипталарни сумкадаги махфийгоҳга яширинг.
Чипта сотиб олгунгача юрадиган маршрутингизни барча транзитларини билиб олинг. Учиш вақти, қандай мамлакатлардан ўтади, қайси Ислом билан урушаётган давлатлардан ўтади, тўхтаб ўтадими?
Авиакомпания офисидан қуйидаги нарсаларни сўрашингиз керак:
Виза керакми? Тиббий сертификат керакми? Бошқа эҳтиёт чоралари борми? Авиакомпаниянинг барча офисларидаги компютерларида барча мамлакатлар ҳақида маълумотлар бор. Энг яхшиси сизга улар қоғозга чиқариб бергани яхши.
Аввал ишлатган эски чипталарингизни сақлаб юрманг.
Тиббий сертификат:
Агар бунинг зарурати бўлса, паспортдаги фамилияда бу сертификат бўлсин.
Одатда малярия ва гепатитга қарши эмлашади. Бу эмлашларни аксар давлатлар талаб қилади. Бундан ташқари сиз кетаётан давлат яна қандай эмлашларни талаб қилишини авиакомпания офисидан сўраб олсангиз бўлади. Уларнинг компютерида барча давлатлар эмлашга қўйган талаблари ҳақида маълумотлар бор.
Баъзи давлатларда агар сизда тиббий сертификат бўлмаса, карантинга қўйиши мумкин.
Баъзиларида бу муддат ўн кунгача чўзилиши мумкин.
Айрим давлатлардан виза олаётганда, тиббий сертификат бор-йўқлиги ҳақида элчихоналарда сўрайди.
Йўлга қандай юк олиш керак?
Туристнинг сафар юки, тижоратга чиққан киши ёки дипломатникидан фарқ қилади.
Кийимларни фаслларга мувофиқ олинг. Кийимларнинг сони қасд қилинган мамлакатда яшаш муддатига бевоста боғлиқ. Биз юк чемоданига қуйидаги нарсаларни олишни таклиф қиламиз:
Бир неча хил шим: жинси, расмий шим, оддий шимлар;
Икки хил кўйлак ва галстук;
Ёқали ва ёқасиз футболкалар;
Чўмилиш учун шорт ва ички кийимлар;
Шахсий гигиена воситалари: тиш пастаси ва тозалаш асбоби, соқол олиш ускуналари, дори –дармон ва ҳоказолар…
Сочиқ, ухлаш учун пижама, ҳожатхона шиппаклари;
Ўқиш учун китоб, изоҳлар учун дафтарча, камера, диктофон, кичик радиоприёмник;
Сафарга қатъий олиш таъқиқланган нарсалар:
Биродарлар фойдаланадиган атирлар;
Покистоний кийимлар;
Исломий китоблар;
Мусулмонлар киядиган бош кийимлар;
Намоз компаси;
Жилбоб учун чиқарилган иштонлар;
Зайтун ёғи;
Мисвок;
Жойнамоз;
Расмлари бузилган мажалла, рўзнома ва китоблар;
Сафар юки енгил бўлиши керак. Унинг ичига китоб, мажалла, ҳужжатларни ва пулни солиш мумкин.
Меҳмонхоналар
Меҳмонхоналарни танлаш
Баъзи давлатларда, масалан Эфиопияда давлат меҳмонхоналарида яшашлик афзал. Улар одатда бироз қиммат, лекин хавфсиздир.
Меҳмонхоналарни танлашда қуйидаги қоидаларга риоя қилиш керак:
Ҳужум ва ўғирликдан хавфсиз бўлган;
Қиймати юқорироқ бўлган;
Мехмонхонада қилинадиган хавфсизлик чоралари:
Бировнинг номига рўйхатдан ўтинг. Агар сиздан рўйхатдан ўтиш учун паспорт сўрашса, «сизни мана шу исм билан танишларини ва телефон қўнғироқлари шу номга келишини» айтинг. Одатда қиммат мехмонхоналарда паспорт сўрашмайди.
Эшикни доим ичидан ёпиб юринг ва кимлигини текширмагунингизча эшикни очманг.
Муҳим қозозларни хонага яширинг ( махфийгоҳлар бўлимига қаранг).
Хорижга телефон қилишда хона телефонидан фойдаланманг.
Агар сиз билан суҳбатлашгани келган меҳмонингиз бўлса, радио ёки қаттиқ мусиқа товуши остида суҳбатлашинг, бу барча эшитиш ускуналарини ишдан чиқаради.
Ҳар кун эрталаб стол устига хизматкор учун чойчақа қолдиришни унутманг, бу сизнинг нарсаларингиз омонда сақланишига ёрдам беради.
Аксар вақтларингизни ташқарида ўтказинг, одатдаги дам олишга чиққан, ўз ишлари билан банд одам кўринишида бўлинг.
Агар хонада телевизор бўлса, уни ёқинг, айниқса хонани тозалов ўтказаётан вақтда.
Стол устига бир нечта маҳаллий мажалла ва рўзнома қўйиб қўйинг.
Кир ювиш хизматидан фойдаланинг, доим ўз кирингизни ювманг.
Ниқоб учун бўлган ривоятни ёддан билинг. Уни отелдаги ҳар қандай киши билан гаплашганда ишлатинг.
Аёллар хам махсус хизматда ишлашини унутманг, махсус хизматда фақат эркаклар ишлайди деб ўйламанг. Яна шуни билинг, Африка давлатларида махсус хизматда ҳабашлардан ташқари оқ танли одамлар ҳам ишлайди.
Махфий хизматларда қандай одамлар террорист ҳисобланади?
• Агар кимнинг паспортида шубҳали давлатларни кириш-чиқишлари бўлса: Судан, Покистон, Эрон, Сурия, Либия…
• Портлатиш учун ўқув қўлланма тутган диск ёки китоблари бўлган одамлар.
• Бир неча ҳужжат ва турли номларда бўлса.
• Турист бўлиб, кичкина чемодани бўлса.
• Камбағал давлатлардан келган ва бу мамлакатнинг тилини ҳам билмаса.
• Одми кийинган ва узоқдан келган, лекин йўлга олган чипталари қиммат, бу уни кимдир таъминлаб туришини билдиради.
Транспорт хавфсизлиги
Биринчи, транспорт турлари: мотоулов ва уловлар:
Қуйидаги хавфсизлик тадбирларини кўринг:
Ички ишларингизга ишлатаётган мотоуловларни хавфсиз қўналғаларга қўйинг, бу махсус хизматлар бомбалаш учун махсус маёқчалар қўйишининг олдини олиш учун.
Катта шаҳарларда миниладиган мотоуловларни ҳақиқий ҳужжатлар билан таъминланг. Йўл ҳаракати қоидаларини бузманг, полиция учун текширишга баҳона топиб берманг.
Маҳаллий ишларга жалб қилинган уловлар хавфсизлигига махсус топширилган кишилар жавобгарлигини олган афзал. Бунинг учун оддий одамлардан фойдаланса ҳам бўлади: ҳайдовчи, механикка ўхшаган. Бундан ташқари уловни душман қўли етишидан сақлаш керак.
Махсус вазифаларга чиқарилган автомобил ҳайдовчилари ДАН ходимлари томонидан муаммоларга дуч келмаслик учун қатъий йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилишлари керак.
Ҳайдовчи уловининг русумига, ўз кўриниши билан ҳам ва уловни қайси минтақада, қишлоқдами, шаҳардами эканлигига ҳам мувофиқ бўлиши керак.
Махсус топшириқ билан чиққан улов ва мотоуловларни шубҳали жойларга (тоғ, қир, чўллик ҳудуд ва ҳоказо…) қўймаслик керак. Агар бунинг зарурати бўлса, таъқиб йўқ вақтда, муносиб пайтда тўхтатиш керак.
Улов давлат рақами ва улов рангини бевосита амалиётдан олдин ўзгартириш керак ва амалиётдан кейин аввалги ҳолатига келтириб қўйиш лозим. Мотоулов ва автомобил номери амалиётдан олдин, қароргоҳ ёки хонадон жойлашган минтақага мувофиқ келиши керак. Номер бевосита амалиётдан олдин ўзгартирилади.
Улов ва мотоуловларни ясама ҳужжатлар асосида сотиб олиш керак, бу кейинчалик изма-из ҳужжат орқасидан унинг хақиқий эгаси ёки жамоат аъзосига олиб бормасин.
Жамоатда амалиётдан кейин транспортни тузата оладиган механик бўлиши керак. Бундан ташқари бензин қуйиш шаҳобчаларидан бензин тўлдирманг, буни механик қилиши керак.
Улов учун бир нечта ишонч қоғозларини тайёрланг, то бир неча мужоҳид фойдалана олсин.
Уловни шундай жойга қўналға қилингки, хавф пайтида тезда олиб чиқиш осон бўлиши керак.
Жамоат транспортлари
Жамоат транспортларини танлаётганда йўлда блок-пост ва КПП йўқ маршрутларни танланг. Афзали электричка ва поездлардан фойдаланишдир, чунки бу транспорт воситалари камдан-кам текширувдан ўтказилади. Асосий бекатлардан ўтирмаган афзал, одатда бу бекатлар диққат билан кузатув остида бўлади.
Жамоат транспортларида қабул қилинган ахлоқ меёрларига риоя қилинг (туристик автобуслар, биринчи ва иккинчи тоифали поездлар…)
Ўз юк сумкангизни пассажирлар юклари орасига шундай қўйингки, у бошқаларникидан ажраб турмасин ва эгасига ҳам ишора қилмасин. Агар уни топиб олишса, ўзингизники эканлигидан тонинг. Топиб олишса, эгасини топа олмасликлари учун, поездда сумкангизни бошқа вагонга қўйинг.
Махсус вазифа юклатилган биродар диний муаммоларга (тарафдорлик қилиб, қарши чиққанни инкор қилиб) ва дунёвий муаммоларга (маҳаллада бирор нарса содир бўлган бўлса) аралашмаслиги керак, бу полициянинг эътиборини тортиши ва натижада, ўзига юклатилган вазифани бажара олмаслигига сабаб бўлади.
Кимки такси хизматларидан фойдаланса, билсинки, кўпчилик таксистлар махсус хизматлар билан ҳамкорлик қилади, шунинг улар билан гаплашмаган афзал. Транспорт хавфсизлигининг барча қоидаларига, айниқса таксида қаттиқ амал қилинг.
Пул хавфсизлиги
Бу сафар давомида пулни сақлаш ва уни яширин фаолият учун ишлатиш қоидалари ҳақида:
Иш учун ажратилган пулни бир жойда сақламанг.
Ишга сарф бўладиган пулдан ташқари катта миқдордаги пул билан ҳаракат қилманг.
Пул сақлаш жойингизни ҳеч ким билмасин.
Катта миқдордаги пулларни ташиш учун, унга қалқон бўладиган нарсани топиш.
Пулни оддий одамларнинг қўлида сақлашга ҳаракат қилинг ва эҳтиёжга кўра сарф қилинг.
Бир хил йўналиш билан ҳеч қачон юрманг. Бу ҳам хавфсизлик қоидаларининг асосийларидан биридир. Уловда кетаётган одамни таъқиб қилаётганларга ҳужум қилиш осонлигининг сабаби, унинг ҳаракатини олдиндан айта олишлик имкониятидир. Ҳар қандай ҳолатда одатга хос бўлмаган ҳаракатларни қилинг. Душманнинг ишини осонлаштирманг. Эрталаб, кечқурун ва куннинг ҳар қандай вақтида ўз йўналишингизни ўзгартиринг.
Агар қароргоҳга кетадиган фақат битта йўл мавжуд бўлса, айниқса эҳтиёт бўлинг, ҳушёрликни оширинг ва ҳар қандай нарсага шубҳа билан қаранг.
Ақлингизни ишлатинг. Дунёнинг хар қандай давлатида яшириниб қолиш имкони бор ҳудудлар бор. Бундай ҳудудларга кириш билан сиз махсус хизматларга камроқ кўринасиз ва одатдаги кўча жиноятчиларидан ҳам узоқда бўласиз. Светофор олдида тўхтаганда, сизга яқинлашиб келаётган одамга эътибор беринг. Сиздан ёрдам сўраб, қўл кўтариб тўхтатаётган одамлардан эҳтиёт бўлинг.
Уловни қўналғага қўяётганда эҳтиёт бўлинг. Ҳеч қачон уловни бир ерга қўйманг. Сизнинг қароргоҳингиз ва ишингиз учун доимий қўналға қилишга эхтиёжнинг ўзи йўқ. Ҳар куни уловни ҳар-ҳил жойга қўйинг. Сизнинг жойингиз бошқалардан яширин бўлгани яхши.
Уловга ўтиришдан олдин ҳамиша текшириб кўринг. Агар шина ҳавоси бўшаб қолганини кўрсангиз эҳтиёт бўлинг. Номаълум шахс сиз шинани алмаштириш билан овора бўлганингизда сизга ҳужум қилишни ёки ўмаришни режалаштириб шинани тешиб қўйган бўлиши мумкин.
Доимий равишда уловни портловчи моддага, ракета зарбаси ва кузатув учун қўйилган маёқчаларни аниқлаш учун текширинг. Уловга ўтиришдан олдин унга тегилган ёки кирилганлик аломатларига эътибор беринг. Агар шундай аломатни кўрсангиз, бу портловчи модда ёки жучок қўйилганлигига далолат қилади.
Тирналган, чизилган жойлар борлигини қидиринг. Улов атрофида пакетлар ёки бошқа турдаги ахлатларнинг бор йўқлиги, тортилган жилка, сим ёки енгил ковланган жойга, салон ичидаги корпусга маҳкамланган номаълум нарсага ва шунга ўхшаш ноодатий нарсаларга кўзингиз тушса, буларга эътибор беринг. Агар сиз ҳеч нарса топмасангизда, шубҳангиз кетмаса, уловга ўтирманг ва видеокамерани тунги режимда ишлаш ҳолатига қўйиб, ёки тунги кўриш ускунаси орқали инфрақизил нур тарқатадиган жучокларни қидиринг, ҳамда қуйидаги жойларга эътибор беринг:
• Уловга ўтирмай ҳамма жойини текширинг.
• Ичкарига эътибор беринг, номаълум нарса пайдо бўлганми, йўқми.
• Ғилдиракларга эътибор беринг.
• Ғилдираклар ерга тегиб турадиган жойга эътибор беринг .
• Тутун чиқиш трубасига эътибор беринг.
• Уловнинг таг томонидан ичини текширинг, нотаниш нарсаларни қидиринг.
• Юкхонани текширинг.
• Ёқилғи заҳирасини ва унинг қопқоғини текширинг.
• Решётка ва бамперларини;
• Капотни кўтариб мотор қисмларини;
• Яхшилаб текшириб бўлгандан кейин, эшигини очиб, салонни текширинг, полга алоҳида эътибор беринг, ғилдирак ости, ўриндиқ ва ускуналар орқасидаги бўшлиқларни текширинг, подголовник ва бардачокларни кўринг.
• Заҳира ғилдиракни портловчи модда бор йўқлигига текширинг.
• Қўналға ходимларига ишонманг.
Айниқса уловни қўйишда ва чиқаришда эҳтиёт бўлинг. Агар иложи бўлса, ҳеч қачон очиқда уловга ўтирманг ва ундан чиқманг ҳам. Энг яхшиси гаражда чиқиб, тушишдир.
Атрофингизда бўлаётган нарсаларни кузатинг. Агар бирор ғайритабиий нарсага гувоҳ бўлсангиз сафарни бекор қилиб, ҳушёр бўлинг. Сизни қатл қилиш ёки ўғирлаб кетиш одатда кузатув қўйилгандан кейин содир бўлиши мумкин. Тез-тез кўзингиз тушаётган одам ёки уловлардан эҳтиёт бўлинг, бу тасодиф бўлишлиги жуда ҳам кам.
Тор ва одам кўп кўчаларга киришдан сақланинг. Эҳтимолий ўраб олишларини унутманг. Агар сиз уларнинг ўрнида бўлганингизда нима қилган бўлардингиз? Йўналишни қайси қисмида энг осонроқ қўлга тушириш эҳтимоли борлигини ўйлаб кўринг. Ҳужум қилувчи қаерга яшириниши мумкин, сизнинг эътиборингизни тортиш учун нималардан фойдаланади. Уловлар тиқилиб қолган кўчалар, тақсимловчи кўприклар, кўчаларнинг торайган қисмлари ва ҳар қандай сизнинг ҳаракатингизни чегаралайдиган бинолар бўлиши мумкин бўлган жойларда ўраб олиш эҳтимолликлари жудаям кўп. Асосий кўчадан юришга ҳаракат қилинг, бу ерда одатда йўл ҳаракати тинчроқдир.
Катта йўлда кетаётганда иложи борича йўлнинг ўртасидаги ички қаторда бўлишга ҳаракат қилинг. Уловингизни ўнг томонидан ҳужумга учраш эҳтимоллиги кўпроқ.
Мотоулов миниб олганлардан эҳтиёт бўлинг. Кўпроқ қотиллар мотоуловдан фойдаланишни афзал деб кўради, чунки унда қотиллик содир этилган жойдан осонлик билан чиқиб кетса бўлади. Сизга яқин юраётган, қора шлём кийиб олган мотоуловчидан ва агар у яна икки киши бўлса ҳушёр бўлинг. Эсингиздан чиқарманг, улар ўнг орқа қанотлар томонига яшириниши мумкин, бу улар учун жудаям қулай жой ҳисобланади.
Уловлар ўртасидаги ва светофорга нисбатан масофани сақланг. Светофордан силжиётганда сизнинг ойнангиз рўпарадаги улов ойнасига тўғри бўлган ҳолатда силжиманг. Олдиндаги уловга бамперингиз тегадиган даражада яқинлашманг. Олдиндаги улов билан ўзингизнинг ўртангизда доим жой қолдирингки, ҳар қандай ҳолатда у ердан хоҳлаган йўналишда бурилиб чиқиб кета олинг.
Ҳайдовчингизни кузатиб боринг. У ҳушёр эканлигига ишонч ҳосил қилинг. Ўз ҳайдовчингизни бутун феълини, заиф нуқталарини яхши билинг.
Эсингиздан чиқарманг, ҳайдовчининг асосий вазифаси уловни бошқариш, уни бошқа ишларга, масалан отишмаларга чалғитманг. У рулни икки қўли билан ушлаши ва мавжуд шароитдан чиқиб кетишни ўйлаши ва агар қуроли бўлса, уни қандай ишлатиш хақида ўйлаши лозим. У ўз қуролига моҳир бўлиши керак.
Доим хавфсизлик тасмасини таққан ҳолатда бўлинг, бу сизни фақатгина авария бўлганда жароҳат олишдан сақламайди, балки юқорида айтилган манёврларни қилишда ёрдам беради.
Уловни шароитдан чиқиб кетиш учун ўзингизга ишонч билан ҳайданг. Махсус хизматлар сизга “пробка”га тиқилганингизда ёки тор кўчага кириб қолганингизда пистирмадан туриб ҳужум қилиши мумкин. Бу ҳолатларда тормоз билан қилинадиган кескин бурилишлар фойда бермайди, чунки бундай манёврларга каттароқ майдон керак бўлади. Дарвоқе сиз ва ҳайдовчингиз 180 даражага қандай қилиб бурила олишни ва йўлдаги нарсаларни уриб чиқиб кетишни билиши керак.
180 даражага бурилиш учун тормозни енгил босинг (қаттиқ, кескин босишлик ағдариб юбориши мумкин) улов тўхтаётиб, унинг оғирлиги орқа ғилдирагига тақсимланганда, уловни кескин буринг ва газни кескин 25-30км\соат га босинг. Чап қўлингизни рулнинг ўнг пастки қисмига қўйиб, уни ½ ёки ¾ оборотда айлантиринг, уловни мувозанатга келтириб, тескари йўналишда ўз ҳаракатингизни давом эттиринг. Уловнинг рулини кескин бурмасликка эътибор беринг.
Улов бундан ташқари қурол бўлиб хизмат қилиши мумкин. У йўлдаги тўсиқларни олиб ташлашга хизмат қилиши мумкин. Бошқа автоуловга зарба бераётганингизда унинг орқа ғилдирагини қасд қилинг (яхшироқ натижа олиш учун уловни асосини қасд қилинг).
Уловнинг орқа асоси энг заиф қисми ҳисобланади ва у зарба вақтида уловнинг йўлдан чиқиб кетишига сабаб бўлади. Агар уловнинг олдига уришнинггина иложи бўладиган шароит бўлса, у ҳолда олди ғилдирагига уришга ҳаракат қилинг.
Рақиб улов сизга келиб зарба беришига тайёр туринг. Олдиндан тасмаларни тақиб олган бўлишингиз керак. Агар зарбага тайёр бўлмасангиз, ўзингизни рулга ёпиштиринг. Агар шароит кўтарса, улов ойналарини кўтариб қўйинг, чунки зарба вақтида рақиб улов ойналари синиб ҳар томонга сочилиши мумкин.
Сизни қисиб қўйишларига йўл қўйманг. Бунинг учун ҳеч қачон ўзингизнинг олдингиздаги уловга яқин бўлманг. Светофорга тўхтаганда, манёвр учун етарли жой қолдириб тўхтанг. Йўл ҳаракати ҳодисалари бўлган жойлардан ва бошқа тўсиқлар бўлган жойлардан ўзингизни узоқроқ тутинг. Агар йўлда бирор шунга ўхшаш тўсиққа кўзингиз тушса, манёвр қилинг ва уловни бошқа кўчага буринг.
Ҳар қандай ҳолатда ҳам тўхтаманг. Ҳужум вақтида сиз фақатгина ҳаракатда бўлсангизгина омонда бўласиз. Иложи борича бу жойдан чиқиб кетишга ҳаракат қилинг. Йўл чети билан, чаманзор, йўлакчалар орқали чиқиб кетишга ҳаракат қилинг. Агар чиқиб кетишга йўл топа олмасангиз шароитдан куч билан чиқиб кетишга ҳаракат қилманг.
Агар улов ўзингиз югура оладиган даражадан тезроқ ҳаракат қила олаётган бўлса, уни тарк қилманг.
Агар олдинда йўл ҳаракати ҳодисаси рўй берган бўлса уловни тўхтатманг. Бу сизни ушлаш учун қўйилган тузоқ бўлиши мумкин. Зарурати бўлса алоқа воситаларидан фойдаланинг ва бўлган ҳодиса хақида хабар беринг. Ҳеч қачон уловингизни тарк этманг.
Уловингизни тўхтатишга уринаётган ДАН ходимларидан эҳтиёт бўлинг. Уловни тўхтатинг, лекин қочиб қолиш учун, уловни газини босишга тайёр туринг. ДАН ходимларидан доим гувоҳномасини кўрсатишни талаб қилинг. Агар сизни ушлаш режалаштирилган бўлса ёки хавфли одамларни ёки нарсаларни олган бўлсангиз, тўхташ қатъий таъқиқланган. Навбатчи қисм бор йўқлигини билиш учун ўзингизда навбатчи қисм тўлқинига тўғриланган мухобара-сканерга эга бўлинг.
Агар ғилдирак ҳавоси чиқиб кетган бўлса, тўхтаманг. Агар махсус хизмат ходимлари сизни тўхтатиш учун уловнгизнинг ғилдиракларини тешадиган бирор нарсани йўлга қўйган бўлса ҳам тўхтаманг. Агар уловнинг битта ғилдираги тешилса ва ҳавоси чиқиб кетса, улов ўзини бир томонга қараб тортади, мувозанатни сақлашга ҳаракат қилинг. Ҳаракат тез бўлган вақтда, дами чиқиб кетган балон ёниб кетиши мумкин, бундай ҳолатда уловни хавфсиз жойга буринг.
Сиз агар молиявий шароитингиз кўтарса, камерасиз секцион покришкалар олинг, улар ҳатто ўқ тегса ҳам тешилмайди.
Уловдан тушиб-чиқаётганда эҳтиёт бўлинг. Махсус хизматлар кўпинча бундай вақтларда граната ташлаши мумкин. Агар сизга граната учиб келаётганини сезсангиз, уч қадам ташлаб ўзингизни четга уловдан ўнгга отинг. Бундан ошиқ қадам ташлай олмайсиз (одатда гранаталар 4 сониядан кейин портлайди). Бу ерда муҳими, бирор тўсиқ орқасига етиб олиш, одатий гранаталар ўлдириш радиуси 5 метр, жароҳатлаш радиуси 25 метр.
Ҳар қандай тўсиқлар ва ҳатто сизнинг уловингиз сизни ўлдириши мумкин бўлган бу граната парчаларидан сақласин. Агар сизга махсус хизматлар пистирма қўймоқчи бўлса, одатда улар микроавтобуслардан ёки бир неча уловлардан отилиб чиқишади, шунинг учун ёпиқ микроавтобус ва ичи тўла уловларга кўзингиз тушса, ҳушёр бўлинг.
