الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على رسوله الأمين وبعد
Ҳурматли синглимиз Сумая! Ассаламу алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ! Аллоҳ сиздан рози бўлсин ва Ўзи рози бўладиган амалларга муваффақ қилсин! Саволларингизга баҳоли қудрат жавоб беришга ҳаракат қиламиз. Cаволингиз матнини ўз ҳолича келтирмоқдамиз:
Aziz mujohidlar bizda savol bor?
Hozir bir mo»min jihodga chiqaman deb niyat qilib bunga harakat qilsa u insonning ota onasi bunga qarshilik qilsa nima qiladi?
Ota onasi rayiga qaramay jihodga chiqadimi?
Agar shunday qilib jihodda shahid bo»lsa Ota onasini roziligini olmagani uchun nima bo’ladi?
Shu savolimizga javobilarni kutamiz.. Sizlarga Robbimizni mag»firati nusrati bo’lsin. Aamiyn. ASSALAMU ALAYKUM.
“Биз инсонга ота-онасини (яъни уларга яхшилик қилишни) амр этдик. Онаси унга ожизлик устига ожизлик билан ҳомиладор бўлди. Уни (кўкракдан) ажратиш (муддати) икки йилда (келур). (Биз инсонга буюрдикки), «Сен Менга ва ота-онангга шукр қилгин! Ёлғиз Ўзимга қайтажаксан! Агар улар (яъни ота-онанг) сени ўзинг билмаган нарсаларни Менга шерик қилишга зўрласалар у ҳолда уларга итоат этма! Уларга (гарчи кофир бўлсалар-да), дунёда яхши муомалада бўлгин ва ўзинг менга ижобат-тавба қилган кишиларнинг йўлига эргашгин! Сўнгра (яъни қиёмат кунида) Ўзимга қайтурсизлар, бас, мен сизларга қилиб ўтган амалларингизнинг хабарини берурман”. Луқмон сураси 14-15-оятлар маъноси.
“Биз инсонни ота-онасига яхшилик қилишга буюрдик, агар улар сен ўзинг билмаган нарсаларни Менга шерик қилишинг учун зўрласалар, у ҳолда уларга итоат этмагин!” Анкабут сураси 8-оят маъноси
Абу Ҳурайра ривоят қилган ҳадисда бир киши Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келиб, ё расулаллоҳ, менинг чиройли муомаламга ким ҳақлироқ? — деб сўради. Шунда расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам :
— «Онанг» — дедилар.
— Кейинчи?
— «Онанг» — дедилар.
— Кейинчи?
— «Онанг» — дедилар.
— Кейинчи?
— «Отанг» — дедилар.
(Имом Бухорий 7/69 ва Муслим 4/1974- да ривоят қилганлар).
Ота-онанинг ҳақлари улуғлигидан, Аллоҳ йўлида – агар фарз бўлмаса — жиҳод қилишдан кўра уларга яхшилик қилишни олдин қўйди. Абдуллоҳ ибн Амр ибн ал Ос ривоят қиладилар:
Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига бир киши келиб, жиҳодга боришга рухсат сўради. Расулуллоҳ «ота-онанг ҳаётми» — деб сўрадилар. У ҳа — деди. Расулуллоҳ «ўшаларнинг хизматларида жиҳод қил — дедилар. (Бухорий ва Муслим)
Уламолар «агар жиҳод фарзи кифоя бўлиб бошқа етарли одамлар жиҳод қилиб турган бўлсалар, фарзанд ота-онанинг изнисиз жиҳодга бориши мумкин эмас» — деганлар.
Аммо жиҳод фарзи айн бўлиб турганида уларнинг изн бериш, бермасликларининг фарқи йўқ. Унга жиҳодга бориш фарз бўлади.
Уламолар “фарзи кифоя бўлган жиҳодда қатнашиш учун кишида тўққизта шарт топилиши керак” – деганлар. Бу шартлар қуйидагилар:
1. Мусулмон бўлиши керак.
2. Ақли жойида бўлиши керак.
3. Балоғатга етган бўлиши керак.
4. Озод бўлиши керак, яъни қул бўлмаслиги керак.
5. Сиҳат-саломатлиги жойида бўлиши керак (бунинг ҳам чегаралари бор).
6. Оиласи учун етарлик нафақа қолдириши керак.
7. Мусулмон ота-онанинг ижозати керак.
8. Қарз берган одамнинг ижозати керак.
9. Эркак киши бўлиши керак.
Бу шартлар фарзи кифоя бўлган жиҳодда қатнашиш учун топилиши керак. “Аммо жиҳод фарзи айн бўлганда бу шартларнинг бештаси лозим бўлмайди” – дейди уламолар, булар қуйидагилар:
1. Озод бўлиши шарт эмас, яъни қул ўз ҳожасидан рухсат сўраб ўтирмайди
2. Ота-онаси ҳатто мусулмон бўлса ҳам уларнинг ижозати шарт эмас, агар ота-она бунга қарши бўлса-да итоат қилинмайди
3. Қарз берган одамнинг ижозати талаб қилинмайди
4. Эркак киши бўлиши шарт эмас, хотин кишига жиҳод фарзи айн бўлганда эридан рухсат сўраб ўтирмайди.
5. Оиласи учун етарлик нафақа қолдириши шарт қилинмайди.
Биз аввал ҳам айтиб ўтганимиздек, агар душман мусулмон ўлкасининг бир қаричини босиб олса, жиҳод ҳар бир эркак мусулмонга ва ҳар бир муслима аёлга фарзи аъйн бўлишлигига барча фақиҳлар иттифоқ қилганлар. Аёл жиҳодга эрининг рухсатисиз чиқади, бола отасининг изнисиз, қул ҳожасининг рухсатисиз ва қарздор қарз эгасининг изнисиз жиҳодга чиқади. Жиҳод фарзи аъйн бўлганда ҳеч кимдан рухсат сўралмайди.
Шайxул-Ислом ибн Таймия: “Бостириб келган душманга қарши, мудофаа жангини қилиш – иймондан кейинги энг зарур вожиботдир”, деган эди. Яъни “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад Унинг Росулидир” калимаси биринчи ўринда, сўнг жиҳод фарзияти келади. Бундай пайтда жиҳод – намоз, рўза ва ҳаждан ҳам муҳимроқ ўринга ўтади.
Ўтган асрда Афғонистонда коммунист-шўро босқинчиларига қарши жиҳод қилиб шаҳид бўлган ўша даврнинг мужтаҳид уламоларидан Доктор Абдуллоҳ Аззом бу ҳақда шундай дейдилар:
“Эрталабки фарз намозини бажариш учун Абу Бакрдан ёки Умардан рухсат олиш керакми, рўза тутиш учун ёки Ҳаж фарзиятини адо қилиш учун улардан изн олиш керакмиди? Инсонлар Ҳаж қилиш учун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан рухсат сўрашганмиди? Фақат у кишининг атрофидаги маълум бир кишилар Ҳажга чиқиш олдидан Росулуллоҳдан рухсат олишган эди. Фарзиятни-вожиботни бажариш рухсат-ижозатга муҳтож эмас. Ва вақтики етти осмонлар устида турган Оламлар Роббиси бизга бир нарсани буюриб турган бўлса, қандай қилиб биз ўзимизга ўхшаш инсондан: “Оламлар Роббисининг фармонини бажарсак бўладими?” деб ижозат сўраймиз. Аллоҳ Таоло бизларга буюрган ибодатни қилишга, ожиз-нотавон бир махлуқдан қайси ақл, қайси фаросат билан рухсат сўраймиз? Биз унга: “Оламлар Роббисига намоз ўқишга рухсат берасанми, Аллоҳга ибодат қилсак бўладими, жиҳод қилишга, Рамазонда рўза тутишга рухсат берасанми?” — деб айтамизми?!”
Жиҳод фарзи айн бўлганда жиҳодга бориш ҳақида аслида ота-онадан рухсат сўраш шарт эмас. Аммо иложи борича ота-онани рози қилишга ҳаракат қилинади. Агар бунинг натижасида хавф-хатар эҳтимоли ва шунга ўхшаш эҳтимоллар бўлмаса ота-онага иложи борича ётиғи билан тушунтирилади. Агар рози бўлсалар бу жуда яхши. Аммо улар рози бўлмасалар, аксинча қаршилик қилсалар, итоат қилинмайди. Бу пайтда итоат қилмасдан жиҳодга кетишлик гуноҳ эмас, балки катта ажр бўлади. Чунки у Аллоҳга итоат йўлида ўз нафси хоҳлаб турган нарсалардан воз кечди. Аксинча бу ерда ота-она гуноҳкор бўладилар. Ҳаттоки ота-она фарзанди фарз бўлган жиҳодга кетаётгани учун уни оқ қилса, бу фарзандга таъсир қилмайди, балки ота-онанинг ўзларига таъсир қилади.
Агар у Аллоҳнинг розилиги учун жиҳод йўлига чиқиб, сўнг йўлда, ҳарбий таълим вақтида ёки жангда унга ажал етса у шаҳидлик мартабасига эришади.
Аллоҳ таоло айтади: “Ким Аллоҳ йўлида ҳижрат қилса, ер юзида кўп паноҳ бўлгудек жойларни ва кенгчиликни топгай. Ким уйидан Аллоҳ ва Унинг пайғамбари сари муҳожир бўлиб чиқиб, сўнг (шу йўлда) унга ўлим етса, муҳаққақки унинг ажри — мукофоти Аллоҳнинг зиммасига тушар. Аллоҳ мағфиратли, меҳрибон бўлган зотдир.“ Нисо сураси 100-оят маъноси.
“Аллоҳ йўлидаги жангда ўлдирилган зотларни ҳаргиз ўликлар деб ўйламанг! Йўқ, улар тириклардир! У зотлар Аллоҳ ўз фазлу карами билан берган неъматлардан хушнуд ҳолларида баҳраманд бўлмоқдалар ва ҳали ортларидан етиб келмаган биродарларига ҳеч қандай хавфу хатар йўқлиги ва ғамгин бўлмасликлари ҳақида хушхабар бермоқдалар. Улар Аллоҳ томонидан бўлган неъмат ва фазлу карам ҳақида ҳамда ўзларига жароҳат етганидан кейин ҳам Аллоҳ ва расулига бўйинсунган мўминларнинг ажри — мукофотини Аллоҳ зое қилмаслиги ҳақида хушхабар берадилар”. Оли Имрон сураси 169-172-оятлар маъноси.
Ҳурматли Аллоҳ йўлидаги синглимиз! Саволларингизга қўлимиздан келганча ижобат қилдик. Аллоҳ барчамизни Ўзининг ҳақ йўлида бардавом қилсин! Агар ушбу жавоблар сизни қониқтирган бўлса ёки сиздан бошқа яна бирон инсоннинг тўғри йўл топишига сабабчи бўлса, албатта бу Аллоҳнинг фазли бўлиб, Аллоҳга ҳамду-санолар айтамиз. Жавобларга қониқмаган бўлсангиз яна саволлар беришингиз мумкин. Биз ислоҳнигинa мaқсaд қилдик. Аллоҳгагинa тaвaккул қилдик. Aллоҳ тaъоло ушбу сўзларни эшитувчи қулоқ вa тушунувчи қaлблaргa eтишигa муяссaр қилсин.
Сўнгги дуомиз: «Бaрчa олaмлaр роббиси бўлгaн Aллоҳгa ҳaмдлaр бўлсин!»
