Меҳрибон ва Раҳимли Аллоҳ номи билан (бошлайман)
Муҳтарам мусулмонлар, Аллоҳ учун дўст тутиш ва Аллоҳ учун адоват қилиш, Аллоҳ учун яхши кўриш ва Аллоҳ учун ёмон кўриш Ислом динининг асосларидан бири ҳамда Иймон халкаларининг энг мустаҳкамларидандир. Демак, мўъмин Аллоҳни, росулини ва мўъминларнигина дўст тутиб, ширк, куфр ва унинг аҳлидан поклигини-безорлигини изҳор килиши керак.
Бу дин Иброҳим алайҳиссалом ва ул зотга иймон келтирган ва Аллоҳ таоло уларни намуна қилиб қўйган кишиларнинг динидир. Аллоҳ таоло шундай деди: «Сизлар учун Иброҳим ва у билан бирга бўлган кишиларда (уларнинг кофирларга килган муносабатларида) гўзал намуна бордир. Эслангиз, улар ўз кавмларига: «Дарҳақиқат, бизлар сизлардан ва сизлар Аллоҳни қўйиб ибодат килаётган бутларингиздан безормиз. Бизлар сизлар (ишониб, ибодат килаётган бут-санамлар)ни инкор этдик. Токи сизлар Ёлгиз Аллоҳга иймон келтиргунларингизча, сизлар билан бизнинг ўртамизда адоват ва ёмон кўриш зоҳирдир» — дедилар.» (Мумтаҳана: 4).
Шунингдек бу дин Муҳаммад саллаллоху алайҳи ва салламнинг динидирки, Аллоҳ у зотни ва ҳар бир мўъминни кофирларни дўст тутмасликка буюрган: «Эй мўъминлар, менинг ҳам душманим, сизларнинг ҳам душманларингиз (бўлган мушриклар)ни дўст тутманглар! Сизлар уларга дўстлик (ҳакида хат-хабар) юборурсизлар, ҳолбуки, улар сизларга келган Ҳак (Дин ва Қуръон)га кофир бўлгандирлар!» (Мумтаҳана: 1). Бу оят умум кофирлар ҳакидадир, аммо аҳли китоблар ҳакидаги хос оят мана будир: «Эй мўъминлар, яҳуд ва насороларни дўст тутманглар. Улар бир-бирлари билан дўстдирлар. Сизлардан кимда-ким уларни дўст тутса, албатта у улардандир. Аллоҳ золимларни хидоят килмас» (Моида: 57).
Ушбу оятга қулоқ тутинг:
«Эй мўъминлар, агар ота-оналарингиз ва ака-укаларингиз иймондан куфрни афзал билсалар (яъни, очик кофир бўлсалар), сизлар уларни дўст тутманглар!Сизларнинг ичингизда кимда-ким уларни дўст тутса, улар золимлардир. (Эй Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам), айтинг: «Агар ота-оналарингиз, болаларингиз, ака-укаларингиз, жуфтларингиз, қариндош-уруғларингиз, касод бўлиб колишидан қўрқадиган тижоратларингиз ҳамда яхши кўрадиган уй-жойларингиз сизларга Аллоҳдан, Унинг Пайгамбаридан ва унинг Йўлида жиҳод қилишдан суюклирок бўлса, у ҳолда то Аллоҳ ўз амрини (яъни, азобини) келтиргунича кутиб тураверинглар. (Зеро), Аллоҳ бундай итоатсиз қавмни ҳидоят килмас.» (Тавба: 24). Бу оятнинг аввалида Аллоҳ таоло мўъминларни агар уларнинг яқинлари ва қариндошлари иймондан куфрни афзал кўрсалар улардан алоқани узишга буюрмоқда, агар улар шундай килмасалар мўъминлар хам мушрикликда улар билан бир хил бўлишларини таъкидламоқда.
Аллоҳ таоло мусулмонлар билан кофирлар ўртасидаги дўстликни узгани каби Аллоҳ, унинг расули ва мўъминлар билан дўстлашишга буюрди ва уни тавҳиднинг асосий шартларидан қилиб қўйди.
Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло деди: «Сизларнинг дўстингиз фақат Аллоҳ, Унинг пайгамбари ва намозни тўкис адо етадиган , рукуъ қилган ҳолларида закотни ато етадиган мўъминлардир. Кимки Аллоҳни, Унинг росулини ва мўъминларни дўст тутса (нажот топгай) зеро, факат Аллоҳнинг ҳизби-гуруҳигина ғолиб бўлгувчидир» (Моида: 55,56).
Яна бир оятда:
«(Эй Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам), Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирадиган кавмнинг Аллоҳ ва Унинг пайгамбарига душманлик қилган, уларнинг чегараларидан чиққан кимсалар билан — гарчи улар ўзларининг оталари, ёки ўғиллари, ёки оға-инилари, ёки қариндош-уруғлари бўлсалар-да — дўстлашаётганларини топмассиз. Ана ўшаларнинг дилларига (Аллох) иймонни битиб қўйгандир ва уларни Ўз томонидан бўлган Руҳ—Қуръон билан қувватлантиргандир. У зот уларни остидан дарёлар оқиб турадиган, улар мангу қоладиган жаннатларга киритур. Аллоҳ улардан рози бўлди ва улар хам (Аллоҳдан — У зот берган ажр-мукофотлардан) рози бўлдилар. Ана ўшалар Аллоҳнинг ҳизбидирлар. Огох бўлингизким, албатта Аллохнинг хизби (бўлган зотларгина) нажот топгувчидирлар!» (Мужодала: 22).
Муҳтарам мусулмонлар, юкоридаги Аллоҳнинг оятлари барча мусулмонларга Аллоҳ учун дўст тутиш ва Аллоҳ учун адоват килишни фарз килмокда. Лекин мусулмонларнинг аксарияти бу ҳакикатни билмайдилар. Шунинг учун минг афсуслар бўлсинки, уларнинг мушрик ва кофирлар билан дўстлашиш ҳоллари кўп учрайди. Куйида биз ана шу ҳолатлардан баъзиларини зикр киламиз.
Яҳудий ва насронийларнинг йўлларига эргашиш мушриклар билан дўстлашиш кўринишларидандир. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Сизлар ўзингиздан аввал ўтганларнинг йўлларига изма-из эргашасизлар, ҳаттоки улар зоб (калтакесаксимон ундан каттарок судралувчи)нинг уясига кирсалар сизлар хам кирасизлар» Эй расулуллоҳ «яхуд насороларми?» дедилар. «Ким бўлмаса?» дедилар. (Муттафақун алайҳи).
Аллоҳга қасамки, мусулмонлардан жуда кўплари ҳакикатда, яҳуд ва насороларнинг йўлларига эргашиб кетдилар. Мазкур ҳадис пайгамбарлик аломатларидандир. Кўпчилик мусулмонлар бугунги кунда ақида, ибодат, муомалотлар, одат ва анъаналарда яҳуд ва насороларга эргашдилар.
Баъзи мусулмонлар яҳуд ва насороларга эътиқодда тақлид қилдилар. Натижада улар ҳам пайгамбарлари ва солиҳ кишиларининг даражаларини ҳаддан зиёда кўтардилар ва уларга рубубийят (тарбияткунандалик) ҳусусиятларини бердилар. Солиҳ кишиларнинг қабрлари устига бинолар қурилиб, мозорларга айлантирилди. Ҳожатмандлар ҳожатларини сўрайдиган, ҳудди Каъбани зиёрат килганда тавоф қилгандек қабр атрофида айланадиган ва назр килганлар назрлари-атаганларини ана шу мозорларнинг шайхларига берадиган бўлдилар. Ҳолбуки, расуллуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам вафотлари олдида, сакаротул мавтда бизни ана шу ишлардан огоҳлантиргандилар. Бу ишни қилганларни жуда қаттиқ ёмон кўргандилар. Оиша разияллоҳу анҳо ривоят киладилар, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам вафотларидан олдинги касалликларида шундай дедилар: «Аллоҳ яҳуд ва насороларни лаънатлади, улар пайгамбарларининг қабрларини масжид-мозорлар килиб олдилар». Оиша онамиз айтадилар: расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу сўзлари билан улар қилган ишдан огоҳлантирмокдалар, шу нарса бўлмаса эди қабрларини очиққа чиқариб кўйган бўлардилар. Лекин мозор килиб олинишини кариҳ кўрдилар.» (Муттафақун алайҳи)
Аллоҳ таолонинг шариатини бир четга қўйиб ожиз инсонлар тузган малъун қонунларни жорий килиш хам яҳуд, насоро ва мушрикларга эргашишнинг кўринишларидан биридир. Аллоҳ таоло деди: «Кимда-ким Аллоҳ нозил килган дин билан ҳукм килмас экан, улар кофирлардир» (Моида: 44).
Кофирларни ҳавас килиш, уларга хос кийимларни кийиш, ташқи кўринишда уларга тақлид қилиш ҳам мушрик-кофирларни дўст тутиш кўринишларидандир. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Кимда-ким ўзини бирон қавмга ўхшатса, у хам улардандир» деб мархамат килганлар. (Имом Аҳмад ривояти)
Кофирларни дўст тутишнинг кўринишларидан яна бири уларнинг байрамини нишонлаш. Байрам диний амалдир, Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай дейди: «Биз ҳар бир миллатга (ўзига хос) ийдни қилганмиз» (Ҳаж: 34). Биз мусулмонларнинг эса факат иккита ийд-байрамимиз бор, ҳолос. Улар ийдул-фитр (Рамазон ҳайити) ва ийдул адҳо (Курбон ҳайити). Аммо ғалаба байрами, мустакиллик байрами, янги йил байрами ва бошкаларни нишонлаш, буларнинг барчаси кофирларга тақлид килиш. Бу каби байрамларни нишонлаш мумкин эмас, Аллоҳ таоло Ўзининг бандаларини шундай сифатлаган: «Улар (Раҳмоннинг суюкли бандалари) зурга гувох бўлмайдиган, ва лағв (беҳуда сўз ёки амал) олдидан ўтган вактларида олийжаноблик билан (яъни, ундан юз ўгирган холларида) ўтадиган кишилардир.» (Фурқон: 72). Аксари муфассирлар: «зурга гувоҳ бўлмайдиган» яъни, ёлгон гувоҳлик бермайдиган деган бўлсаларда, Ибн Аббосдан: «мушрикларнинг байрамларига ҳозир бўлмайдилар» дегани ривоят килинган. (Қуртубий тафсири, Фурқон сураси). Кофирларнинг байрамини нишонлаш мумкин эмаслигига куйидаги ҳадис ҳам далилдир.
Собит ибн Заҳҳоқ разияллоху анху деди: «Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳаётликларида бир киши «Бувона» исмли жойда бир неча туя сўйишни назр килди ва расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурига келиб: «Мен Бувонада бир неча туя сўйишни назр килдим», деди. Пайгамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «У ерда жоҳилийят бутларидан биронтаси бормиди?», деб сўрадилар. «Йўк», деб жавоб бердилар. «У ерда уларнинг байрамларидан бирортаси нишонланармиди?», деб сўрадилар. «Йўк», деб жавоб бердилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Назрингга вафо қил (яъни, бажар), бас, Аллоҳга осий бўлинадиган ва киши ўзи эга бўлмаган нарсасида килинган назрга вафо йўқ» дедилар. (Абу Довуд ривояти)
Кофирларнинг байрамларини нишонлаш, уларга дўстлик изҳор қилишнинг ёркин кўринишларидан. Бу кишининг динига, унинг иймонига путур етказади. Мусулмон одам бундан эҳтиёт бўлиши, иймонини саклаши ва Аллоҳ учун яхши кўриши, Аллоҳ учун ёмон кўриши хамда Аллоҳ йўлида дўстлашиб Аллоҳ йўлида адоватлашиши лозим.
Биз билан саҳобалар ўртасида осмон билан ерчалик фарқ бор. Улар шу дин билангина ғурурланишарди ва яҳуд насороларга ўзларини заррача ўхшатмас эдилар. Балки расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам каби аҳли китобларга хилоф иш тутишни диндан деб билардилар. Улар аҳли китоблардан ажабланмас эдилар. Балки, Аллоҳ таолонинг ушбу сўзига биноан: «(Эй мўъминлар), сустлашмангиз ва ғамгин бўлмангиз. Агар иймон эгалари бўлсангизлар, сизлар устун-олий бўлгувчисизлар» (Оли Имрон: 139) уларга таҳқир назари билан қарашардилар.
Тарихга тилло ҳарфлар билан битилган ана шундек улуғ ҳолатлардан бирини эслайлик: Рибъий ибн Омир билан Форс империяси лашкарларининг кўмондони Рустум ўртасида бўлган суҳбатни эсланг. Унда Рустум Рибъийга қараб:
— Сизларни биз билан жанг килишга ва бизнинг диёрларимизга келишга нима нарса ундади?
Рибъий:
— Бизни Аллох — Ўзи хоҳлаган кимсаларни бандаларга ибодат қилишдан бандаларнинг парвардигорига ибодат қилишга ва динларнинг жабридан ислом адолатига чиқаришимиз учун юборди, деди. Кейин Рустумнинг ўнг ва чап томонларига қаради, хорланган, бўйинларини эгиб турган аскарларни кўрди ва: Бизга сизлар ҳақингизда тушдагина кўриладиган нарсалар етиб келарди, Аллоҳга қасамки, мен сизлардан кўра аҳмокрок кавмни кўрмадим. Биз мусулмонлар жамоаси бир-биримизни хорлаб, қул қилмаймиз. Сизлар бу қилган ишларингиздан кўра бизнинг баъзимиз бошкасига худо деб айтсангизлар яхширок эмасмиди?! Шунда, одамлар бир-бирларига кайрилиб: Аллохга касам, бу арабий тўгри айтади-а?!, деб пичирлай бошладилар. Рибъийнинг сўзи катталар ва бошликларга ҳудди яшиндек урилиб, уларнинг вужудларини парчалаб юборди. Ҳаттоки, улардан баъзилари: Ана шу арабнинг сўзини бизнинг қулларимиз анча вактгача маҳкаб ушлаб юришди, дейди.
Мусулмонлар Аллоҳнинг Қуръони ва пайгамбарнинг суннатини маҳкам ушлашлари лозим. Улар маймун ва тўнгизларнинг болаларига эргашган ва уларга ўзларини ташқи ва ички кўринишларда ўхшатган кунларида хор ва бир чақалик бўлдилар.
Ҳой мусулмонлар, биз учун азизлик факат ислом билан, биз учун эҳтиром фақат мана шу дин билан, ундан бошқаси билан эмас. Биз ҳам Умар ибн Хаттоб розияллоху анху айтганини айтамиз: «Биз Ислом азиз қилган кишилармиз, агар азизликни исломдан бошкасидан изласак Аллоҳ бизни хорлайди!».
Ҳой мусулмон, яҳуд ва насороларга ўхшашдан эҳтиёт бўл! Модалардан эҳтиёт бўл! Агар яхшиликни дунё ва охиратда саодатли бўлишни истасанг Аллоҳнинг динини маҳкам ушла, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан амалий ва қавлий суннатларида ўрнак ол! Ақида ва туруш-турмушда Салаф солиҳларга эргаш.
Охирги сўзимиз «алҳамду лиллахи роббил аламийн!»
Абу Закарийя тайёрлади
Манба: Ислом Нури
