Мусулмонлар нима учун рўза тутадилар?

ФАТВОЛАР

Савол: Мен Англияда истиқомат қиламан. Кўпинча номусулмон одамлар мендан “Мусулмонлар нима учун рўза тутадилар?” деб сўраб қолишади. Биламан, мен бу саволнинг жавобини билишим керак. Бироқ менинг уларга аниқ-тиниқ жавобим йўқ. Уларга нима дейишим керак?

Жавоб: Аллоҳ Таолога ҳамдлар бўлсин!

Биринчидан: Биз мусулмонлар Рамазон ойида Аллоҳ буюргани учун рўза тутамиз. Аллоҳ айтади: (маънолар таржимаси)

“Эй иймон келтирганлар! Такволи кишилар бўлишингиз учун сизлардан илгари ўтганларга фарз килингани каби сизларга хам санокли кунларда рўза тутиш фарз килинди”. [Бакара сураси, 183-оят].

Демак, биз Аллоҳга суюкли бўлган хамда зиммамизга юкланган ушбу ибодат амалини бажариш орқали Унга сиғинамиз.

Мўминлар Аллоҳнинг қуйидаги сўзларига итоат ўлароқ Унинг ҳамда пайғамбари Муҳаммад алайҳиссаломнинг буйруқларига бўйсунишга ошиқадилар:

“Аллоҳ ва Унинг пайгамбарига ўрталарида хукм чикариш учун чорланган вактларида мўминларнинг айтадиган сўзи факат “Эшитдик ва бўйсундик” демокдир. Ана ўшаларгина нажот топгувчилардир”. [Нур сураси, 51-оят].

“Аллоҳ ва Унинг пайгамбари бир ишни хукм килган – буюрган вактида бирон мўмин ва мўмина учун Аллоҳнинг хукмини кўйиб, ўз ишларидан ихтиёр килиш жоиз эмасдир. Кимки Аллоҳ ва Унинг пайгамбарига осий бўлса, у очик йўлдан озиш билан йўлдан озибди”. [Ахзоб сураси, 36-оят].

Иккинчидан: инсонлар ана шу буйрукларнинг барчасига канчалар итоат килишларини синаш учун ибодатнинг турли хил кўринишларини бандалари зиммасига юклаш Аллоҳнинг хикматидандир. Кани, одамлар факат ўзларигагина маъкул келадиган нарсаларни киладиларми ёки Аллоҳга манзур бўладиган ишларними? Агар биз беш ибодат – иймон келтириш, намоз, закот, рўза хамда хаж хакида мушохада этсак, улардан баъзилари буткул жисмоний, баъзилари эса тўлалигича молиявий, яна баъзилари аралаш кўринишда эканини кўрамиз. Бу ибодатлар бахилни сахийдан ажратади. Баъзи одамлар учун бир дирхам пул беришдан кўра минг ракат намоз ўкиш осонрок бўлиши мумкин. Яна баъзилар учун минг дирхам бериш икки ракат намоз ўкишдан осонрок. Шундай килиб, Ислом дини ким Аллоҳнинг буйругига итоат килиши-ю ким факат нафсига ёккан нарсаларга эргашишини аниклаш учун ибодатнинг турли кўринишларини олиб келган.

Масалан, намоз тўлалигича жисмоний ибодат. Бирок унинг шартлари тахорат учун сув, авратни ёпиш учун кийим каби баъзи харажатларни талаб этади. Булар намознинг бир бўлаги эмас, аммо унинг шартларидандир.

Закот бериш тўлалигича молиявий ибодат. Бирок ушбу вазифани бажо килиш бойлик микдорини хисоблаб чикариш ва ажратилган микдорни мухтож ва камабагалларга етказиш каби жисмоний харакатларни талаб килади. Булар хам закот ибодатининг бир бўлаги эмас, балки унинг амалга ошиши учун талаб килинадиган шартларидандир.

Ҳаж бойлик сарфлаш ва жисмоний хатти-харакатни ўз ичига олади. Бундан факатгина нисбатан солиштирилганда жуда озчиликни ташкил этадиган маккаликлар мустасно. Уларга хажни адо этиш учун пул зарурат хисобланмайди.

Аллоҳ учун жиход бойликни хам, жисмоний хатти-харакатни хам талаб килиши мумкин. Киши Аллоҳ йўлида пул сарфлаши ва урушда катнашмаслиги ёки урушда иштирок этиши, аммо маблаг сарфламаслиги мумкин.

Буйруқлар икки хил бўлади:

1) инсонни нафси интилиб турадиган нарсалардан кайтарадиган буйруклар;

2) инсон ўзи яхши кўрган нарсаларини сарфлашини талаб киладиган буйруклар.

Яхши кўрган нарсасидан тийилишга рўза, яхши кўрган нарсасини беришга эса закот мисол бўла олади. Бойлик инсон яхши кўрадиган нарса бўлиб, хеч бир инсон ўзи яхши кўрган бойлигини бировга асло бермайди. Факатгина у ўзи ортикрок яхши кўрган нарсасини кўлга киритиш учун бериши мумкин.

Бу нарса инсон ўзи хуш кўрган нарсалардан тийилишга хам тааллуклидир. Чунки инсонга кўйиб берилса, у минг дирхам эхсон килиши, бирок бир кун хам рўза тутмаслиги мумкин. Ёки аксинча. (Шайх ибн Усаймийн, “Аш-шархул-мумтиъ” китоби, 6/190).

Учинчидан: рўза мусулмонлар зиммасига юклатилганининг яна бошка мухим сабаби бор.

Шайх ибн Усаймийндан рўза нима учун буюрилганининг сабаби хакида сўралди. У киши жавоб бердилар:

“Агар биз Аллоҳнинг: “Эй иймон келтирганлар! Тақволи кишилар бўлишингиз учун сизлардан илгари ўтганларга фарз килингани каби сизларга хам санокли кунларда рўза тутиш фарз килинди”, деган оятини ўкисак, рўза нима учун амр этилганининг сабабини тушунамиз. Бу такво хосил килиш ва Аллоҳга итоат килиш учундир. Такво дегани – харом нарсалардан тийилишдир. Умумий маънода эса буюрилган нарсани бажаришни хам, кайтарилган нарсадан сакланишни хам англатади. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:

“Кимки ёлгон сўзлашдан ва унга кўра амал килишдан тийилмаса, хамда бузук сўзлаш ва ўзини хунук тутишни бас килмаса, унинг ейиш-ичишдан тийилганидан Аллоҳ бехожатдир”. (Имом Бухорий ривоятлари).

Шунга биноан, рўза тутаётган одам диний мажбуриятларини адо этиб юриши, сўз ва амалда харом нарсалардан четлашиши ўта мухимдир. Рўзадор киши одамларни гийбат килмаслиги, ёлгон сўзламаслиги ёки одамлар орасида миш-мишлар таркатиб юрмаслиги, харом-хариш тижорат билан шугулланмаслиги, лўнда килиб айтганда, барча харом нарсалардан узок бўлиши керак. Агар инсон бир ой давомида мана шунга риоя этса, йилнинг колган кисми хам яхши ўтади. Аммо афсуски, рўза тутадиганларнинг кўпчилигида улар рўза тутадиган ва рўза тутмайдиган кунлари ўртасида хеч кандай фарк йўк. Кўпчилик рўзадорлар ўзларини одатдагидек тутадилар ва зиммаларидаги вожиботларга эътиборсиз бўладилар, харом ишларни киладилар. Шунда сиз рўзадор етишиши кутиладиган юксак мақомни кўрмайсиз. Бу ҳатти-ҳаракатлар уларнинг рўзаларини ботил қилмайди. Бироқ улар ўз рўзаларнинг ажрини камайтирадилар ёки ундан бутунлай маҳрум бўладилар”. (“Фатово арконил-Ислом”, 451-бет).

IslamQ&A (www.islam-qa.comсайтидан олинди.

Улашинг :