Барча ҳамду санолар Аллоҳга хосдир. Биз Унга ҳамд ва истиғфор айтамиз, Ундан ёрдам ва ҳидоят сўраймиз, нафсимизнинг шумлигидан ва амалларимизнинг ёмонлигидан Унинг Ўзидан паноҳ сўраймиз. Аллоҳ ҳидоят қилган кимсани адаштирувчи, адаштирган кимсани ҳидоят қилувчи йўқдир. Мен ягона, шериксиз Аллоҳдан ўзга ҳақ илоҳ йўқ ва Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам Унинг бандаси ва элчисидир деб гувоҳлик бераман.
Одамлар томонидан ўйлаб чиқарилган қонунлардан таркиб топган конституция билан бошқариладиган Давлат раҳбарининг куфри аслий бўладими ё Исломдан чиққан муртад бўладими, агар у мусулмонлар диёрида ҳукмронлик қилса, то Аллоҳ азза ва жалланинг шарияти билан ҳукм қиладиган мусулмон киши бошлиқ бўлгунга қадар нас ва ижмо билан уларга қарши жанг қилишлик фарз бўлади. Аллоҳ таоло деди:
“То (дунёда) бирон фитна қолмай, бутун дин фақат Аллоҳ учун бўлгунга қадар улар билан жанг қилинглар! Энди агар (кофирликдан) тўхтасалар, бас, албатта Аллоҳ қилаётган амалларини кўргувчидир” [Анфол:39]
Шайхул Ислом Ибн Таймия айтди: “Диннинг бир қисми Аллоҳ учун бўлиб, бир қисми Аллоҳдан бошқаси учун бўлса, диннинг барчаси Аллоҳ учун бўлгунга қадар жанг қилишлик вожиб бўлади”
Аллоҳ таоло деди:
{ولن يجعل الله للكافرين على المؤمنين سبيلاً} النساء: 141
“Ва Аллоҳ ҳаргиз кофирлар учун мўминлар устига йўл бермагай”
Кофирлар учун мўминлар устига бўлган йўл – мўмин-мусулмонларга бошлиқ бўлиб ўзининг ҳавои нафси, куфрий конституцияси билан ҳукмронлик қилишидир. Аллоҳ таоло деди:
{ولا تطيعوا أمر المسرفين الذين يُفسدون في الأرض ولا يُصلحون} الشعراء: 151-152
“Ва ер юзида бузғунчилик қиладиган ва (ҳеч нарсани) ўнглай олмайдиган ҳаддан ошувчи кимсаларнинг амрига итоат этманглар”
Ўзининг куфрий конституцияси билан мусулмонлар устида ҳукмронлик қилаётган кофир, муртадларнинг бузғунчилигидан ҳам каттароқ бузғунчилик бўладими?
Аллоҳ азза ва жалла деди:
{يا أيها الذين آمنوا إن تطيعوا الذين كفروا يردوكم على أعقابكم فتنقلبوا خاسرين} آل عمران: 149
“Эй мўминлар, агар кофирларга итоат қилсангиз, сизларни ортингизга (куфрга) қайтарадилар. Бас, зиён кўргувчиларга айланиб қоласизлар”.
Раҳбарлик қилаётган бошлиқ албатта ўзининг буйруғига ва жорий қилган ҳукмига итоат қилинишни қаттиқ талаб қилади. Аллоҳ азза ва жалла кофирларга бўлган итоат диндан чиқиб куфрга қайтишлик эканлигини очиқ ойдин баён қилди. Бу Аллоҳ таолонинг қўйидаги оятига ўхшайди:
وإن أطعتموهم إنكم لمشركون} الأنعام: 121
“Агар уларга [яъни, мушрикларга] бўйинсунсангизлар, ҳеч шак-шубҳасиз мушриклардан бўлиб қолурсизлар”.
н бўлиб қолурсизлар.
Убода ибн Собит розияллоҳу анҳудан ривоят:
قَالَ : بَايَعْنَا رَسُول الله — صلى الله عليه وسلم — عَلَى السَّمْعِ والطَّاعَةِ في العُسْرِ واليُسْرِ ، والمَنْشَطِ وَالمَكْرَهِ ، وَعَلَى أثَرَةٍ عَلَيْنَا ، وَعَلَى أنْ لا نُنازِعَ الأمْرَ أهْلَهُ إلا أنْ تَرَوْا كُفْراً بَوَاحاً عِنْدَكُمْ مِنَ اللهِ تَعَالَى فِيهِ بُرْهَانٌ ، وَعَلَى أنْ نَقُولَ بالحَقِّ أيْنَمَا كُنَّا لا نَخَافُ في اللهِ لَوْمَةَ لاَئِمٍ . مُتَّفَقٌ عَلَيهِ .
“Росулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васалламга осонлигу қийинчиликда, роҳатда-ю кулфатда, биздан ортиқ кўрилса ҳам, ишларни ўз аҳлига топшириб тортишмасликка байъат қилдик. Лекин Аллоҳ томонидан ва ўзингиз томондан унинг кофирлигига очиқ ойдин ҳужжат борлиги кўрилса, ундай эмас. Ва яна маломатчининг маломатидан Аллоҳ йўлида қўрқмасдан қаерда бўлса ҳам, ҳақни айтишга ҳам байъат қилдик” Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.
Ҳадис шунга далолат қиладики, халқ тепасида раҳбарлик қилаётган бошлиқда таъвил қилинмаган яъни Қуръонда ё суннатда баён қилинган очиқ куфр зоҳир бўлса, у бошлиққа қулоқ ҳам солинмайди, итоат ҳам қилинмайди, балки унга қарши курашишлик лозим ва лобуд бўлади.
Ҳадисда яна “ишларни ўз аҳлига топшириб тортишмасликка байъат қилдик” дейилмоқда, биз шуни яхши билиб олишимиз керакки, раҳбарлик қилаётган бошлиқлар тўрт қисмга бўлинади, ҳар бирининг ҳукми бошқа бириникидан фарқ қилади:
1. Кофир-муртад бошлиқ
2.Одил мусулмон бошлиқ
3.Фосиқ мусулмон бошлиқ
4.Зулм ва фисқу фужурда қаттиқ бўлган мусулмон бошлиқ
Фиқҳ ва инсоф ҳар бир далилни ўз ўрнига қўйишни талаб қилади.
Шундай экан биз жуда эҳтиёт бўлишимиз керак бўлади. Агар шариятда мусулмон раҳбарга итоат қилиб у билан тортишмасликка буюрилган бўлса, бу кофир раҳбарга ҳам итоат қилиш керак дегани эмас албатта. Аллоҳ таоло кофирларга итоат қилишдан қайтариб:
“Эй мўминлар, агар кофирларга итоат қилсангиз, сизларни ортингизга (куфрга) қайтарадилар. Бас, зиён кўргувчиларга айланиб қоласизлар”. [Оли Имрон:149] демоқда. Демак кофирларга итоат қилишлик куфрга қайтишликка олиб боради.
Аллоҳ таоло:
“Эй мўминлар, Аллоҳга, ва росулга итоат қилингиз ҳамда ўзларингиздан бўлган (яъни мусулмон) раҳбарларга бўйинсунингиз!” демоқда, бу оятда Аллоҳ таоло “ўзларингиздан бўлган ” – деб чекламоқда, яъни агар мусулмон бўлиб қилган буйруқ ва қайтариғи Қуръон ва суннатга хилоф келмаса унга итоат қилинади, бунинг акси бўлиб кофир ё муртад бўлса, Қуръон ва суннатни бир четга қўйиб, ўзларининг калтафаҳм ақллари билан Аллоҳ ҳалол қилган нарсаларни харом қилиб, ҳаром қилган нарсаларини ҳалол санаб бир китоб ёзса ва уни “конституция” деб номлаб унга мухолиф бўлганларга ҳар ҳил жазолар тайин қилса, бундай кимсаларга ва уларни ҳимоя қилаётган кимсаларга қарши курашиш ҳар бир мўмин-мусулмонга фарз бўлади. Чунки бундай кимсанинг куфри — боваҳ яъни очиқ куфр ҳисобланади.
Аллоҳ таоло деди:
“Бордию бирон нарса ҳақида талашиб қолсангиз,— агар ҳақиқатан Аллоҳга ва охират кунига ишонсангиз — у нарсани Аллоҳга ва пайғамбарига қайтарингиз! Мана шу яхшироқ ва чиройлироқ ечимдир”. [Нисо:59]
Бу оятда Аллоҳ таоло талашиб келишилмай қолган нарсанинг ҳар қайсисини Қуръон ва суннатга қайтаришни — “Агар ҳақиқатан Аллоҳга ва охират кунига ишонсангиз” — деб иймонга боғлади. Низоларни Китоб ва Суннатга қайтариш иймоннинг дуруст ва яроқли бўлиши шартларидандир. Кимда низоларни Китоб ва Суннатга қайтариш топилмаса ва у иккисидан бошқага қайтариш бўлса, унда мутлақ иймон топилмайди.
Аллоҳ таоло деди:
(ألم تر إلى الذين يزعمون أنهم آمنوا بما أنزل إليك وما أنزل من قبلك يريدون أن يتحاكموا إلى الطاغوت وقد أمروا أن يكفروا به ويريد الشيطان أن يضلهم ضلالا بعيدا * وإذا قيل لهم تعالوا إلى ما أنزل الله وإلى الرسول رأيت المنافقين يصدون عنك صدودا)،
“Сизга нозил бўлган нарсага ва сиздан олдин нозил бўлган нарсага иймон келтирганлигини даъво қилаётганларни тоғутдан ҳукм сўрашни хохлаётганлигини кўрмаяпсизми?! Ҳолбуки, унга ( яъни, тоғутга) куфр келтиришга буюрулгандир. Шайтон эса, уларни йўлдан бутунлай адаштиришни истайди. Агар уларга: “Аллоҳ нозил қилган нарсага ва Пайғамбар ўгитларига келинглар”, дейилса, мунофиқлар сиздан тамоман юз ўгирганларини кўрасиз”. [Нисо:60]
Бу оятдаги “тоғут” калимасидан мурод: Аллоҳнинг ҳукмини қўйиб ўзи чиқарган ҳукмни юритадиган ҳокимдир. Тоғут ва унинг турлари ҳақида Ибнул Қоййим раҳимаҳуллоҳ «Аъломул-муваққиъийн» китобида шундай ёзади: «Банда у билан ҳаддидан ошадиган ҳар бир нарса – маъбуд, ё раҳбар, ё бошлиқ бўлсин – тоғутдир. Ҳар бир қавмнинг тоғути – Аллоҳ ва Расулини қўйиб, унинг ҳукмини олишадиган ёки Аллоҳни қўйиб унга сиғинишадиган ё Аллоҳ кўрсатиб бермаган суратда унга эргашишадиган ё итоат қилишадиган кишисидир. Оламдаги тоғутлар ҳақида ё одамларнинг уларга нисбатан ҳолатлари ҳақида фикр юритсангиз, кўпларни Аллоҳнинг ибодатидан тоғутнинг ибодатига, Аллоҳ ва Расулининг ҳукмини олишдан тоғутнинг ҳукмини қабул қилишга, Аллоҳга тоат ва пайғамбарига эргашишдан тоғутга тоат ва эргашишликга бурилиб кетганига гувоҳ бўласиз”.
Аллоҳ таоло деди:
{وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمْ الْكَافِرُونَ }
“Кимда-ким Аллоҳ нозил қилган нарса ила ҳукм юритмаса, бас, ўшалар кофирлардир” [Моида:44]
Агар “куфр” калимаси алиф лом билан келса, ундан куфру акбар мурод қилинади. Ибн Аббос розияллоҳу анҳунинг: “Куфрун дуна куфр” яъни, кичик куфр (исломдан чиқармайдиган куфр) деган сўзига келсак, Марузий “Таъзийму қодрис солати ” китобида, Ҳоким “Мустадрак” да Ҳишом ибн Ҳужайрдан у Товусдан, Товус эса Ибни Аббосдан ушбу сўзни ривоят қилган. Имом Аҳмад, Яҳё ибн Муъин, Уқайлий ва бир гуруҳ олимлар Ҳишомни Заиф дейишган. Ибн Уяйна: “Агар Ҳишом ибн Ҳужайр ривоят қилган сўзни бошқа бировдан топмасак, у сўзни олмадик”, деди. Юқорида зикри ўтган сўзни Ҳишом ёлғиз ўзи ривоят қилган, бундан ташқари сиқот яъни заиф бўлмаган ишончли кишилар ривоят қилган сўз, Ҳишом ривоят қилган сўзнинг аксини кўрсатмоқда, Абдуллоҳ ибн Товус отасидан, отаси Ибну Аббосдан ривоят қилади: “Кимда-ким Аллоҳ нозил қилган нарса ила ҳукм юритмаса, бас, ўшалар кофирлардир” ояти хусусида сўраганида, Ибн Аббос у – куфрдир, деди. Бошқа лафзда “У шу иши билан кофир бўлибди”, яна бошқа бир лафзда эса “Унинг шу иши куфрига етарлидир”, дедилар. Буни Абдураззоқ ўз тафсирида, Вакиъ эса “Ахбарул қузо” да ривоят қилган ва шунингдек Ибну Жарир Табарий ва бошқалар ҳам саҳиҳ санад билан ривоят қилишган. Ибни Аббосдан саҳиҳ санад билан собит бўлганлари мана шулардир.
Ҳишом ибн Ҳужайр ривоят қилган сўз икки жиҳатдан инкор қилинишга лойиқдир:
Биринчидан, у ёлғиз ўзи ривоят қилган.
Иккинчидан, у ривоят қилган сўзнинг аксини ривоят қилувчилар ундан кўра ишончлироқ бўлган кимсалардир.
Ибн Аббос сўзини умумий қилиб “У – куфрдир”, дедилар. Куфрдаги асос шуки, агар куфр калимаси алиф лом билан келса – катта куфр тушунилади, буни Шайхул Ислом Ибн Таймия ҳам “Ал-Иқтизо” да айтганлар. Лекин кичик куфрга далолат қиладиган калима билан келса, у ҳолда кичик куфр тушинилади.
Бухорий Ибн Аббосдан ривоят қилган ҳадисда Собит ибн Қайс розияллоҳу анҳунинг аёли: “Лекин мен исломдаги куфрни ёмон кўраман” — деди.
Бу ҳадисда, зикр қилинган қоидага зиддият йўқ, чунки
бу ердаги “исломдаги” деган калима кичик куфрни ифодалайдиган калимадир, сабаби Исломда катта куфр бўлмайди. Юқорида зикри ўтган оятдан кейинги оятларда “Ана ўшалар золимдирлар”, “Ана ўшалар фосиқдирлар”, деган оятлар келган, бу оятдаги зулм – зулму акбар, фисқ – фисқу акбардир.
Ҳофиз Ибн Касир роҳимаҳуллоҳ “Бидая ва ниҳая” китобида шундай дейди: “Кимда ким охирги набий бўлган Муҳаммад ибн Абдуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васалламга ваҳий ила туширилган шариъатни тарк қилиб бекор қилинган шариъатлар (Таврот, Инжил кабилар) билан ҳукм юритса – кофир бўлади. Энди “Ясиқ” билан ҳукм юритиб, уни (Ислом) шариъатидан муқаддам қўяётганлар ҳақида нима дейиш мумкин, ким шундай қилса мусулмонларнинг ижмоси билан кофир бўлади”.
“Ясиқ” — Муғул татарларнинг подшоҳи Чингизхон ҳар-ҳил динлардан иқтибос қилиб тузган китобдир. Аллоҳ таоло деди:
(إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ)
“Ҳукм-ҳокимлик фақат Аллоҳникидир. У зот сизларни фақат Ўзигагина ибодат қилишга буюргандир. Энг тўғри дин мана шудир. Лекин одамларнинг кўплари буни билмайдилар”.
قال ابن حجر في «الفتح» [13/7]: (إذا وقع من السلطان الكفر الصريح فلا تجوز طاعته في ذلك، بل تجب مجاهدته لمن قدر عليها) اهـ.
Ибну Ҳажар “Фатҳул-Борий”да шундай дейди: “Агар султонда очиқ куфр зоҳир бўлса, унга итоат қилиш мумкин эмас, балки қодир бўлган кимса учун бор кучини сарфлаб унга қарши курашиши вожиб бўлади”.
وقال النووي في شرحه لصحيح مسلم [12/229]: (قال القاضي عياض: أجمع العلماء على أن الإمامة لا تنعقد لكافر، وعلى أنه لو طرأ عليه الكفر انعزل، وقال وكذا لو ترك إقامة الصلاة والدعاء إليها) اهـ.
Саҳиҳул Муслимнинг шарҳида имом Нававий шундай дейди: “Қози Иёз: “Олимлар – бошқарув кофир кимсага берилмаслигига ҳамда куфри зоҳир бўлган бошлиқни раҳбарликдан маҳрум қилишга ижмоъ қилишган ва шунингдек намоз ўқишни ҳамда намоз ўқишга тарғиб қилишни тарк қилган бошлиқ ҳам раҳбарликдан маҳрум қилинади”-деганлар.
Аллоҳ таолонинг ва Росули саллоллоҳу алайҳи васалламнинг ҳукмларини поймол қилиб, ўзларининг куфрий конституциясини жорий қилишлари мусулмонлар учун даражаси юксак бўлган хорлик ва хўрликдир. Бу хорликдан қутилишнинг биргина йўли бор экан, у ҳам бўлса – жиҳоддир!
Аллоҳ таоло айтди: “То (дунёда) бирон фитна қолмай, бутун дин фақат Аллоҳ учун бўлгунга қадар улар билан жанг қилинглар! Энди агар (кофирликдан) тўхтасалар, бас, албатта Аллоҳ қилаётган амалларини кўргувчидир” [Анфол:39] Яна Аллоҳ таоло айтдики:
{إلا تنفروا يُعذبكم عذاباً أليماً ويستبدل قوماً غيركم ولا تضروه شيئاً والله على كل شيءٍ قدير} التوبة: 39
“Агар (жиҳодга) чиқмасангизлар, (Аллоҳ) сизларни аламли азоб билан азоблар ва ўрнингизга бошқа бир қавмни келтирур. Сизлар эса У зотга бирон зиён етказа олмайсиз. Аллоҳ ҳамма нарсага қодирдир” [Тавба:39]
وفي الحديث فقد صح عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال: (ما ترك قوم الجهاد إلا عمهم الله بالعذاب)[1].
Саҳиҳ бўлган ҳадисда Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Бирор бир қавм жиҳодни тарк қилса, Аллоҳ таоло уларнинг барчасини азоблайди” – дедилар. [Табароний тахриж қилган. Силсилатус саҳиҳа]
Абу Довуд ва Аҳмад ибн Умар розияллоҳу анҳудан қилган ривоятларда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
إِذَا تَبَايَعْتُمْ بِالْعِينَةِ، وَأَخَذْتُمْ أَذْنَابَ الْبَقَرِ، وَرَضِيتُمْ بِالزَّرْعِ، وَتَرَكْتُمُ الْجِهَادَ، سَلَّطَ اللهُ عَلَيْكُمْ ذُلًّا لاً يَنْزِعُهُ حَتَّى تَرْجِعُوا إِلَى دِينِكُمْ…
“Агар сизлар олди-сотдига берилиб кетиб, чорва молларининг думига ёпишиб олиб, деҳқончилик зироатларига муккасидан кетиб жиҳодни тарк қилиб қўйсангизлар, Аллоҳ сизларга хору-зорликни келтириб қўяди. То динларингга қайтмагунларингизгача уни сизлардан олиб ташламайди,”,[2] – дедилар.
Қуръон ва суннат жанг қилишга далолат қилиб турганда, жанг қилишдан қайтариш билан уларнинг зулмига ёрдам бераётган кимсалар Росулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам “мендан эмас” деган кимсалардан бўлиб қолмасдан вақт борида ўзларини ўнглаб олсинлар!
وقال صلى الله عليه وسلم: (اسمعوا هل سمعتم أنه سيكون بعدي أمراء فمن دخل عليهم فصدقهم بكذبهم، وأعانهم على ظلمهم فليس مني ولستُ منه، وليس بواردٍ عليَّ الحوض، ومن لم يدخل عليهم ولم يعنهم على ظلمهم ولم يصدقهم بكذبهم فهو مني وأنا منه، وهو واردٌ علي الحوض)[3].
Росулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Тингланглар! Сизлар эшитдингизларми ўзи, мендан сўнгра шундай раҳбарлар келадики, ким улар тамонга ўтиб, уларнинг ёлғонини тасдиқлаб уларнинг зулмига ёрдам берса – у мендан эмас мен улардан эмас, ундай киши ҳавзи кавсарда менга йўлиқмайди, ким улар тамонга ўтмаса, зулмига ёрдам бермаса, ёлғонини ҳам тасдиқламаса – у мендандир мен унданман ва у хавзу кавсарда менга йўлиқувчидир”
[Саҳиҳ сунан Термизий]
وقال صلى الله عليه وسلم: (سيكون أمراء تعرفون وتنكرون، فمن نابذهم نجا، ومن اعتزلهم سلم، ومن خالطهم هلك)[4]،
Росулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳали шундай раҳбарлар бўладики, уларни танийсизлар ва инкор қиласизлар, бас, ким уларга қарши чиқса – нажот топади, ким улардан четланса – саломат бўлади, ким уларга аралашиб юрса – ҳалок бўлади” – дедилар. [Табарони саҳиҳул жомиъ]
Юқорида зикри келган ҳужжатларга асосланган ҳолда ер юзидаги бошқа куфрий тузумлар қаторида Ўзбекистон куфр ҳукуматига қарши жиҳод қилиш ҳам машруъ ва вожиб эканлигини айта оламиз.
وصلى الله على سيدنا ونبينا محمد وعلى آله وصحبه وسلم
وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين
