Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ (Ла илаҳа иллаллоҳ) сўзи, холис тавҳиднинг маъносидир, Аллоҳ таоло қулларига амр этган энг катта фарз ва унинг диндаги ўрни, бошнинг бадандаги ўрни кабидир.
“Ла илаҳа иллаллоҳ” калимасининг фазилатига доир келган ҳадисларга назар қилсак, Бухорий ва Муслимдан ривоят қилинган ҳадисда, Абдуллоҳ бин Умар (розияллоҳу анҳу) айтадиларки, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай дейдилар: “Ислом 5 тамал устига қурилган. Аллоҳдан бошқа Илоҳ йўқлигига ва Муҳаммад унинг расули (элчиси) эканлигига шаҳодат (гувоҳлик) бермоқ, намозни адо этмоқ, закот бермоқ, ҳаж этмоқ ва Рамазонда рўза тутмоқ.”
Албоний тасҳиҳ қилган, Термизийдан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай дейдилар:
“Мен ва мендан олдин келган пайғамбарлар айтган энг яхши калима: Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, У ёлғиздир Унинг шарики йўқдур, мулк Уникидир ва ҳамд фақат Унгадир ва У ҳар нарсага қодирдир.
Бухорийнинг «Ал-Адаб ал-Муфрад» китобида келган бир ҳадисда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай деганлар: “Аллоҳнинг расули Нуҳ алайҳиссалом вафот этаётган вақтда ўз ўғлига шундай деган экан: Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигига сени буюраман. Етти қат осмон ва етти қат ер тарозининг бир палласига, Ла илаҳа иллаллоҳ тарозининг бошқа палласига қўйилса, Ла илаҳа иллаллоҳ қўйилган палла оғир келади. Етти қат осмон ва етти қат ер бир халқа бўлса, Ла илаҳа иллаллоҳ у халқага сиғмаганидан синдириб юборади.”(Албоний саҳиҳ деган)
“Ла илаҳа иллаллоҳ” калимасининг фазилатларига оид кўп ҳадислар бор. Бу калиманинг маъносига келсак, олимлар уни шундай таърифлашади; Ибодатга лойиқ бўлган Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқдир, бу ҳам икки қисмга бўлинади. Биринчиси, Аллоҳ Таолодан бошқасининг илоҳлигини ҳар қандай маъноси ила инкор этмоқ. Иккинчиси, Илоҳликка лойиқ Зот ёлғиз Аллоҳ эканини тасдиқ этмоқ.
Шунингдек, Пайғамбарларнинг даъвати ёлғиз бу калимани талаффуз эттирмоқ учун эмас, балки бу калиманинг шартларини ҳам инсонларга англатмоқ эди. Чунки шартлари бажарилсагина бу калиманинг Аллоҳ ҳузурида фойдаси бўлади. Олимлар бу калиманинг шартларини қуйидагилардан иборат деб таърифлаганлар:
1. Маъносини англамоқ. Яъни бу калимани айтган киши, калиманинг бутун маъносини тушунмоғи лозим, илоҳ ўлароқ ёлғиз Аллоҳни билмоқлари ва бошқа ҳар бир нарсани инкор этмоқлари лозим. Муҳаммад сурасининг 19-оятида айтиладики: “Билгинки, Аллоҳдан башқа илаҳ йўқдур.”
2. Ишонч. Бу калимани айтган инсон, Аллоҳнинг ягоналигига шаҳодат гувоҳлик бераркан, унинг маъноларига яқийнан ишонч билан ишонмоғи лозим. Яъни, ўзи берган гувоҳликка қалбида зарра қадар бўлсада шак-шубҳа қилмаслиги лозим. Аллоҳ Таоло Ҳужурот сурасининг 15-оятида айтадики:
“Мўъминлар ёлғиз Аллоҳга ва Пайғамбарига иймон келтирган, (иймон келтиргандан) сўнгра ҳеч бир шакк-шубҳага тушмаган, Аллоҳ йўлида моллари ва жонлари ила жиҳод қилганлардир! Ана ўшаларгина содиқлардир!”
Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам) айтадиларки: «Гувоҳлик бераманки, Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва мен Унинг расулиман. Ким бунга шак келтирмасдан Аллоҳни қаршиласа мутлақ жаннатга дохил бўлади» (Муслим ривояти)
3. Бу калимани тил ва қалбла қабул этмоқ, такаббурлук ва манманлик билан инкор этмаслик. Чунки биздан илгари бу калимани инкор этган қавмларнинг барчасига Аллоҳ азоб туширган. Соффат сурасининг 34-35-оятларида айтиладики: “Дарҳақиқат Биз жиноятчи кимсаларни (мана шундай) азобга дучор қилурмиз. Чунки улар ўзларича: «Ҳеч қандай илоҳ йўқ, магар ёлғиз Аллоҳгина бордир», дейилган вақтда кибр-ҳаво қилган эдилар.”
4. Бу калимани содиқ ўлароқ айтмоқ лозим, тил билан талаффуз қилиб, қалб ҳам айни замонда буни тасдиқ этиши керак. Бақара сурасининг 8-9-оятларида Аллоҳ таоло шундай дейди:
“Одамлар орасида шундай кимсалар ҳам борки, ўзлари мўъмин бўлмаганлари ҳолда «Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирдик», дейдилар. Улар Аллоҳни ва иймонли кишиларни алдамоқчи бўладилар ва ўзлари сезмаганлари ҳолда фақат ўзларинигина алдайдилар.”
5. Бу калимани тасдиқ қиларкан, Аллоҳнинг буюрганларини ўз ўрнига келтириб, қайтарганларидан қайтиш. “Ким чиройли амал қилгувчи бўлган ҳолида ўзини Аллоҳга топширса, бас у мустаҳкам халқани ушлабди. Барча ишлар охир-оқибатда ёлғиз Аллоҳга борур.” Луқмон сураси 22-оят маъноси.
6. Ихлос. Бу калимани ёлғиз Аллоҳ учун, Аллоҳнинг ризолигини қозонмоқ учун айтмоқ.
“Ҳолбуки улар фақат ягона Аллоҳга, у зот учун динни холис қилган, Тўғри йўлдан оғмаган ҳолларида ибодат қилишга ва намозни тўкис адо этишга ҳамда закотни (ҳақдорларга) ато этишга буюрилган эдилар. Мана шу тўғри йўлдаги (миллатнинг) динидир.” (Баййина сураси 5-оят маъноси)
7. Инсонларни ва ҳар бир нарсани ёлғиз бу калима учун, бу калиманинг хотири учун севмоқ ва бу калимани севмаганларни, инкор этганларни ёмон кўрмоқ лозим. Аллоҳ Таоло Бақара сурасининг 165-оятида марҳамат қиладики:
“Одамлар орасида шундай кимсалар борки, улар ўзгаларни Аллоҳга тенг билиб, уларни Аллоҳни севгандек севадилар. Иймонли кишиларнинг Аллоҳга бўлган муҳаббатлари қаттиқроқдир. Бундай золимлар азобга рўбарў бўладиган замонларида (қиёмат кунида) бутун куч-қудрат Аллоҳники бўлишини ва Аллоҳнинг азоби қаттиқ азоб эканини билсалар эди.”
8. Мўъминларни дўст тутмоқ, кафирлардан узоқ турмоқ ва тоғутни радд этмоқ.
Кўп инсонлар, “Ла илаҳа иллалллоҳ” деган киши мутлақ жаннатга дохил бўлади, дейдилар. Аммо исломни ва имонни бузувчи амаллар, инсонни иймон келтиргандан сўнг қайтадан ширк, куфр ва риддага тушириб қўядиган амаллар ҳам борлигини инобатга олмайдилар, ёки билмайдилар. Аллоҳ таоло айтадики:
“Уларнинг кўплари Аллоҳга фақат мушрик бўлган ҳолларидагина иймон келтирадилар.” Юсуф сураси, 106-оят маъноси
Демак, бу калимани фақат талаффуз қилиш билангина инсон нажот топа олмас экан. Бу калиманинг маъносини тўлиқ англамак, уни қалбла тасдиқ этмоқ, шартларини ўз ўрнига келтирмоқ ва ҳақларини адо этмоқ лозимдир. Ана ўшандагина инсон қиёмат куни азобдан қутула олади.
Аллоҳ Таоло бизни нажот топувчилардан қилсин!
