Сешанба куни АҚШ қўшинларининг Афғонистондан якуний чиқиб кетиши муносабати билан қилган чиқишида, Жо Байден урушдан вайрон бўлган мамлакатдан чиқиб кетишни, мамлакатни қайта тиклаш учун ҳарбий миссиялар даври тугаши билан изоҳлаб, деди: “Афғонистондан чиқиб кетиш АҚШнинг энг узоқ давом этган урушини тугатишнинг энг яхши варианти, шунингдек, Вашингтоннинг бошқа давлатларни ҳарбий куч билан қайта тиклаш бўйича ўнлаб йиллардаги беҳуда уринишлари даврининг тугашидир “.
“Бизда Афғонистонда чексиз миссияни амалга ошириш учун аниқ мақсад йўқ эди”, деди Байден. “Афғонистондаги 20 йиллик урушдан сўнг, мен америкалик ўғил-қизларнинг бошқа авлодини анча олдин тугаши керак бўлган урушга юборишдан бош тортдим.
Байденнинг янги баёнотлари, аслида, АҚШнинг ташқи ва хавфсизлик сиёсатидаги бурилиш нуқтасидир. Сўнгги 20 йил ичида Вашингтон терроризмга қарши кураш баҳонасида 2001 йилда Афғонистонга, 2003 йилда Ироққа ҳужум қилди. Аммо Қўшма Штатларнинг кейинги мақсади бу икки мамлакатда давлат ва миллатни шакллантириш масаласи эди. Бироқ, бу мақсад, айниқса Афғонистонда ҳеч қачон амалга ошмади. АИИнинг Афғонистон устидан ҳукмронлиги АҚШ ва унинг ғарблик иттифоқчиларининг “Афғонистонни замонавий демократия шаклида қайта қуриш” бўйича 20 йиллик уринишларига якун ясади.
Бироқ, АҚШ ва унинг иттифоқчиларининг 20 йиллик ишғол пайтида, Афғонистонни қайта тиклаш тажрибаси муваффақиятсизликка учради. Германия Ташқи ишлар вазири Хайку Мосс Афғонистонда мағлубият Ғарб учун муҳим бўлганини айтиб қӯшимча қилди: “Афғонистондан у ердаги ҳарбий аралашув муваффақиятсиз бўлганини ўрганишимиз керак”, – деди.
Қўшма Штатлар Афғонистонни тиклаш учун миллиардлаб доллар сарфлаганини даъво қилмоқда, аммо Афғонистонга урушда вайрон бўлган мамлакатни қайта тиклаш учун маблағ сарфламай турибди.
Аслида Ақш Афғонистондаги бетартиблик, вайронагарчилик ва қашшоқлик учун жавобгардир.
Байден Афғонистонни қайта тиклай олмаганини тан олди ва бунга эришиш учун Ақшнинг бошқа давлатларга ҳарбий аралашувини тўхтатди, бу унинг миллий ва глобал қудратининг сезиларли даражада эрозиясини, бошқача айтганда, бир пайтлар “супер куч” деб даъво қилган мамлакатнинг пасайишининг давом этишини кўрсатади.
Совет Иттифоқи қулаши ва Совуқ уруш тугагандан сўнг, Ақш ўзини “супер куч” деб ҳисоблади ва янги дунё тартиби ҳақида гапирди. Бу тенденция собиқ президент Дональд Трамп президентлиги даврида кучайган, у бир томонлама қарашни ва халқаро институтлар ва қонунларга мутлақо эътибор бермасликни ўзининг ташқи сиёсатининг марказига айлантирган ва Ақшнинг жаҳон саҳнасида яккаланиб боришига олиб келган. Энди, Ақшнинг Афғонистондан қочиб кетиши ва Байден, бу урушда вайрон бўлган мамлакатда қўйилган мақсадларга эришилмаганини тан олиб, унинг давлат қурилиши кампаниясини тугатишни талаб қилди.
Ақшнинг Афғонистондан ҳалокатли чиқиб кетиши нафақат Байден маъмуриятининг обрўсига путур етқазди, балки Ақшнинг халқаро тартибда биринчи ўринга қайтиш режасини ҳам йўқ қилди.
